AnlatmayaBağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi. Anlatmaya bağlı edebî metinler metin ve zihniyet, metnin yapısı (olay örgüsü, kişiler, mekân, zaman), metnin teması (metnin yazılış amacı, mesajı), dil ve anlatım, metin ve gelenek, anlama ve yorumlama, metin ve yazar açısından incelenerek değerlendirilir. a. Metin ve Bu tür metinlerde okuyucuya verilmek istenen mesaj genellikle doğrudan aktarılır. Bu mesaja ana düşünce denir. Öğretici metinlerde amaç bilgi vermek öğretmek olduğu için daha çok günlük dil kullanılır. Sanatsal anlatıma mecaz anlamlı kelimelere fazla yer verilmez. 1. Anlatmayabağlı edebî metinleri de coşku ve heyecanı dile getiren metinlerdeki gibi belirli bir metodla ve bazı başlıklar altında inceleyebiliriz. Anlatmaya bağlı edebî metinler, metin ve zihniyet, metnin yapısı (olay örgüsü, kişiler, mekân, zaman), metnin teması , dil ve anlatım, metin ve gelenek, anlama ve yorumlama KralLear'da en az üç edebi çatışma biçimini gösteren bir storyboard oluşturun. King Lear'daki çatışmaları tanımlayın. Her bir çatışmayı Karakter, Karakter, Karakter, Ben, Karakter, Toplum, Karakter, Doğa veya Karakterle Teknoloji arasında sınıflandırın . Hikayedeki karakterleri kullanarak, hücrelerdeki çatışmaları (III) Metinlerde nesnel bir anlatım benimsenir, kişisel düşünceler ve yorumlar anlatıma katılmaz.(IV) Orta- ya konan nesnel görüşler ise sağlam kaynaklara dayandırı- lır ve bu kaynaklar yazının sonunda belirtilir. (IV) Metinlerde açık, anlaşılır bir dil yerine daha ağır ve sanatlı bir dil tercih edilir. Vay Tiền Trả Góp 24 Tháng. Edebi metinler Metin ve Yazar Edebi metinler Metin ve Yazar Her edebî eser, yazarının hayatından, hayata bakış açısından, gözlemlerinden az çok izler taşır. Her metin; yazarının hayatının, kültürünün, zevkinin izlerini taşır. Bunun için yazarın, sanatının oluşmasında etkili olan hayat hikâyesinin bilinmesinde yarar vardır. Bir edebî metnin tamamen yazarın hayatının ve kişisel özelliklerinin yansıması olduğunu düşünmek yanlıştır. Bunun yanı sıra edebî metinde yazarın kendi hayatını yansıtmadığını düşünmek de o kadar yanlıştır. Olay çevresinde oluşan edebi metinlerde, bazen yazar ile metin arasında benzerlikler bulunur. Roman, hikâye ve tiyatro eserlerinde karşımıza çıkabilecek bu özellik bir belge niteliği taşımaz. Olay çevresindeki edebi metinlerin tümü kurguya dayalıdır. Dolayısıyla gerçek hayat örnek alınarak yazılmış olsa bile bu yeniden kurgulanmıştır. Eğer yazar anlattıklarının birebir gerçek olduğu iddiasında ise zaten anlattıkları bizim konu aldığımız edebi metinlerin dışında tarih veya hatıra olarak değerlendirilir. Örneğin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun, Halide Edip Adıvar’ın roman ve hikâyelerinde Kurtuluş Savaşı dönemi öncesi ve sonrasıyla, Türk toplumundaki sosyal değişmelerle birlikte dile getirilir. Bu anlatılanlar dönemin gerçekliğinin yorumlanarak dönüştürülmesidir. Bunlardan dönemin sosyal ve siyasal hayatı öğrenilemez. Ancak yazarlar sanat dünyalarını bireysel deneyimleri ve dönemlerinin gerçeklerinden hareketle oluştururlar. Bu da o dönemde kullanılan eşya ve görünüşlerden yararlanmalarını gerekli kılar. Yazarların yaşadıklarından etkilenmeleri, olay çevresinde oluşturulmuş metinlerde bunları anlatmaları doğrudan doğruya değildir yaşadıklarını yenden kurgulaması ve yaşadıklarından yaptıkları seçki söz konusudur. Olay çevresinde oluşan edebi metinlerde belge niteliğinde yaşanmışlık yoktur; ancak yaşananlardan etkilenme söz konusudur. Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme Bir olayı anlatmaya dayanan edebi metinler masal, destan, halk hikâyesi gibi metinlerdir. Bu metinler dış dünyaya ait olayları kişi, zaman ve mekâna bağlı olarak okuyucuya aktarır. Destan ve masalla başlayan bu tür romana kadar gelen bir çizgi takip etmiştir. 1. ROMAN Yaşanmış ya da yaşanabilecek olayların yer, zaman ve kişiye bağlanarak anlatıldığı uzun soluklu eserlere roman denir. Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır. Romandaki bütün olaylar belli bir olay etrafında gelişir. Ana olay etrafında olaycıklar vardır. Şahıs kadrosu geniştir. Kahramanlar tüm yönleriyle tanıtılır. Zaman olarak geri dönüşler olur. Romanlar çeşitli türlere ayrılır; Tarihi Roman Konusunu tarihten alır. Sosyal Töre Roman Toplumun yaşayış tarzı, gelenek, görenek ve törelerin ele alındığı romanlardır. Psikolojik Roman Ruh çözümlemelerinin yapıldığı romanlardır. Egzotik Roman Uzak ve yabancı ülkelerin doğa ve insanlarını anlatan romandır. Tezli Roman Bir görüş veya düşünceyi savunan romandır. Polisiye Roman Konularını polisi ilgilendiren olaylardan alan romanlardır. 2. HİKÂYE Olmuş ya da olması mümkün olan olayları anlatan, romana göre daha kısa olay yazılarıdır. Romanda birden fazla olay varken hikâyelerde çoğunlukla tek bir olay vardır. Şahıs kadrosu romana göre dardır. Hikâyede ayrıntılara girmekten sakınılır, kişiler çoğu zaman hayatlarının belli bir anı içinde anlatılır. İki tür hikâye görülür a Olay Hikâyesi Klasik Hikâye Maupassant tarzı da denir. Olay esastır. Bizdeki temsilcisi, Ömer Seyfettin’dir. b Durum-Kesit Hikâyesi Çehov tarzı da denir. Olaydan çok insanın belli bir zaman dilimindeki durumu anlatılır. Bizdeki temsilcisi, Sait Faik Abasıyanık’tır. 3. MASAL Genellikle halkın yarattığı, ağızdan ağıza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğunlukla olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan eserlere masal denir. Özellikleri Masallar, meydana geldikleri zaman bir kişinin malıyken, yaygınlaştıkça, yöreden yöreye, ülkeden ülkeye geçtikçe halkın malı olur. Masal, anonim bir türdür. Olaylar hayal ürünüdür. Kahramanlar insanüstü nitelikler gösterir. Masallarda genellikle iyilik-kötülük, doğruluk- haksızlık- adalet- zulüm, alçakgönüllülük – kibir gibi zıt durumların temsilcisi olan kişilerin mücadelelerinden veya insanların ulaşılması güç hayallerinden söz edilir. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür. İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. Masallarda yer ve zaman kavramları belirsizdir. Anlatımda genellikle geniş zaman veya öğrenilen geçmiş zaman kipi -mişli geçmiş kullanılır. Anlatım kısa ve yoğundur. Masal kişileri her tabakadan seçilebilir. Masallarda cinler, periler, devler de rol alır. Masalların bir kısmı hayvanlarla ilgilidir. Masalların çoğu “ bir varmış, bir yokmuş…” ya da “ evvel zaman içinde, kalbur saman içinde…” gibi ifadelerle başlar. Bunlara tekerleme denir. Tekerlemeden sonra olay ve dilek bölümleri gelir. Türk masallarında dilek bölümü ya “onlar ermiş muradına…” ya da “gökten üç elma düştü…” biçiminde başlar. Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez. Evrensel konuların işlendiği masallarda eğiticilik esastır. Masallarda genellikle bir eğitim amacı saklıdır. Masallar bu yönüyle didaktik öğretici bir nitelik taşır. Günümüzde belli bir kişinin ortaya koyduğu yapma masallar da yazılmaktadır. 4. HALK HİKÂYELERİ Hikâye türünün en eski örnekleri olan ve destandan modern hikâyeye geçişi sağlayan anonim eserlerdir. Başka bir tanım yapacak olursak; Türk edebiyatı ürünleri içinde itibaren görülmeye başlanan, genellikle âşıklar tarafından nazım-nesir karışık bir ifade tarzı ile dinleyicilere anlatılarak nesilden nesile intikal eden, yer yer masal ve destan özellikleri gösteren hikâyelerdir. Özellikleri Türk edebiyatında bu özelliğe sahip ilk örnek Dede Korkut Hikâyeleridir. Genellikle aşk konusunun işlendiği halk hikâyelerinde zaman zaman kahramanlık konularıyla dini konuların işlendiği de görülmüştür. Nazım-nesir karışık olarak anlatılan bu hikâyelerin gelişip yayılmasında saz şairlerinin önemli bir fonksiyonu vardır. Hikâyenin kahramanı âşık olur, sevgilisine kavuşma yolunda çeşitli maceralara girer, sonunda kavuşur veya kavuşamaz ama hikâye de orada biter. Halk hikâyelerinin destan döneminin kapanmasından sonra ortaya çıktığı kanaati yaygındır. Nitekim Türk edebiyatında halk hikâyelerinin en eski örneği sayılan Dede Korkut Hikâyeleri de destandan halk hikâyeciliğine geçiş dönemi ürünü olarak kabul edilmektedir. Halk hikâyelerini destanlardan ayıran özellikler Mutlaka tarihi bir olaya dayanmaması, Nazım-nesir karışık oluşu ve zamanla nesir kısmının ağırlık kazanması, Şahısların ve olayların anlatımında takınılan gerçekçi tavır, Kahramanlıktan çok aşk maceralarına yer verilmesi, Hikâyedeki manzum kısımların genellikle saz eşliğinde dile getirilmesi, Değişik bir anlatılma üslup ve geleneğinin olması, Belli yerlerinde tekerleme adı verilen belli söz kalıplarının bulunması gibi hususlarda ayrılmaktadır. Halk hikâyeleri konularına göre dört çeşittir a. Aşk Hikayeleri Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Yusuf ile Züleyha, Ercişli Emrah ve Selvi, Tahir ile Zühre, Âşık Garip Hikayesi, Aşık Kerem Hikayesi, Elif ile Mahmut… b. Dini-Tarihi Halk Hikayeleri Hayber Kalesi, Kan Kalesi, Battal Gazi, Danişmend Gazi, Hz. Ali ile ilgili diğer hikâyeler… c. Kahramanlık Hikayeleri Köroğlu Hikâyesi d. Destanî Halk Hikâyeleri Dede Korkut Hikâyeleri NOT Destan geleneğinden Halk hikâyeciliğine geçişin ilk ürünü Dede Korkut Hikâyeleri’dir. Bu nedenle Dede Korkut Hikâyeleri özel bir önem taşır. Mesnevi Türünün Şiirle Ortak ve Şiirden Farklı Yönleri 1 Şiirle benzer yönü Redif, kafiye, ölçü, ses ve söyleyiş gibi ahenk unsurlarının ve yapınazım birimi unsurunun benzer olması. 2 Şiirle farklı yönü Mesnevide bir olay örgüsünün bulunması ve bu olay örgüsüne bağlı kişi, zaman, mekân unsurlarının bulunması. 5. DESTAN Bir milletin başından geçmiş ve toplumda derin etki bırakan savaş, göç, afet, kıtlık gibi olayların etkisiyle söylenmiş, kimi zaman da bir kişinin kahramanlıklarını anlatan uzun manzum hikâyelerdir. Destanlar; milletlerin tarihinde derin iz bırakmış önemli olayları harikuladeliklerle süsleyerek anlatan uzun, manzum, milli eserlerdir. Destan anlatıcısı ozan akın veya baksı onu bir kopuz eşliğinde söyler. Bir takım mimik, jest ve taklitlerle anlatımını kuvvetlendirmeye çalışır. Masallarla destanlar arasındaki benzerlik ve farklılıklar Masal ile destan arasında şu benzerlik vardır Destanlarda, masal kahramanı olarak bilinen perilerin yaşayışına benzer bir hayat süren destan kahramanları vardır. Oğuz Destanı’nda Oğuz’un evlendiği kızlar gibi. Masal ile destan arasındaki farklar Masal konuları çeşitli olmasına rağmen destan konularında kahramanlığa fazla yer verilir. Umumiyetle milletlerin mazisindeki önemli olaylar ve büyük kahramanlar etrafında destanlar teşekkül eder. Masal kahramanlarının hayali olmasına karşılık destan kahramanlarını biz tarih sayfalarında bulabiliriz. Oğuz Kağan gibi. Destanlar daha hacimli olur. Pek çok olayın anlatıldığı destanların hacimleri de uygun olarak geniş bir yer kaplar. Destanlar manzum olurlar, masallardaki durum ise tamamıyla tersidir. Masallarda manzum kısımlar yok denecek kadar azdır. Masalların benzerlerine başka milletlerde de rastlanıldığı halde destanlarda durum farklıdır. Destanlar millidir. Bir millete aittir. Romanlarla destanlar arasındaki benzerlik ve farklılıklar Roman ile destan arasında şu benzerlik vardır Her iki türün yapısının da olay örgüsü, kişiler, zaman ve mekân unsurlarından oluşmasıdır. Roman ile destan arasındaki farklar Destanda bir milleti derinden etkileyen olaylar işlenirken romanda konu sınırlaması söz konusu değildir. Destanın doğal gerçekliği bulunmazken romanda doğal gerçeklik ve kurmaca gerçeklik birlikte işlenir. 6. MANZUM HİKÂYE Manzum Hikâye; bir mekân, bir zaman ve kişiler etrafında gelişen olay örgüsünü şiir halinde anlatan nazım biçimidir. Türk edebiyatında Tanzimat sonrasında gelişen bu türün en güzel örneklerini Tevfik Fikret ve Mehmet Akif Ersoy vermiştir. Manzum hikâyelerin öykülerden tek farkı manzumşiir biçimde yazılmış olmasıdır. Bu tür hikâyelerde didaktik şiir özelliği görülür. Tarihi Bu tür için ilk adımları Recaizade Mahmud Ekrem ile Muallim Naci atmıştır. Bu tür Servet-i Fünun döneminde etkili hale gelmeye başlamıştır. Mehmet Akif Ersoy’un ise Küfe, Seyfi Baba, Mahalle Kahvesi, Hasta gibi önemli manzum hikâyeleri bulunmaktadır. Temsilcileri En önemli temsilcileri Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret’tir. Bunun yanında Beş hececiler de bu türe katkıda bulunmuştur. Özellikleri Manzum hikâyeler edebi metinlerdir. Konu ve özellik bakımından hikâye ile aynı özellikleri gösterir. Tanzimat’tan sonra ortaya çıkan bu manzume türü kafiyeli ve redifli, şiir biçiminde hikâye yazmak amacını güder. Manzum hikâyelerde şairler ya bir olayı anlatırlar ya da bir öğüt verme çabası güderler. Manzum hikâyeler genellikle bir çevre tasviriyle başlar, o çevrenin kişileri anlatılır. Sonra olay anlatılır. Amaç okuyucuya bu bölümde ders vermektir. Bir hikâye gibi sonlandırılır. Manzum hikâyeler düşündürücü ve eğiticidir. Manzum hikâyeler belli bölümlerden oluşur. İlk bölümde anlatılmak istenen olaydan ve kişilerden bahsedilir. İkinci bölümde olaylar anlatılır, örneklerle tasdik edilir. Üçüncü bölümde ise olay son bulur ve okuyucuya ders vermeyi güden cümleler yer alır. Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme, Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme, Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme, Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme, Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ………………………………………………….. ANADOLU LİSESİ 2019-2020 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ZÜMRESİ SENE BAŞI ZÜMRE ÖĞRETMENLER KURULU TOPLANTI TUTANAĞI Dersin Adı Türk Dili ve Edebiyatı Zümre No 1 Bir Zümre Başkanı Toplantı Yeri Konferans Salonu Toplantı Tarihi 03/09/2019 Toplantı Saati TOPLANTIYA KATILAN ZÜMRE ÖĞRETMENLERİ …………….. Türk Dili ve EdebiyatıÖğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni İçindekilerGÜNDEM MADDELERİYAPILAN GÖRÜŞMELER VE ALINAN KARARLAR– Soruların seviyeye uygun olmasına dikkat Atatürk ile ilgili özdeyişleri toplamaya ve bir Atatürk Şiirleri Antolojisi meydana getirmeye teşvik Sınavların, Beceri Sınavlarının Ve Ortak Sınavların Planlanması,6. Derslerin İşlenişinde Uygulanacak Öğretim Yöntem ve Tekniklerin Belirlenmesi,KARAR Bu görüşler karara bağlandı. Derslerin işlenişi sırasında konunun gereğine, sınıf ve seviyenin durumuna göre sesli ve sessiz okuma, anlatım, soru-cevap, dramatize etme, taklit, tasvir etme, tanımlama, açıklama, tartışma, sebep-sonuç ilişkisi kurma, özetleme, örnekleme, gözlem yapma, tümevarım, tümdengelim, araştırma, inceleme, tartışma, karşılaştırma sunu, afişleme, resimleme, film, yöntem ve tekniklerin kullanılması da kararlaştırıldı. Ayrıca derslerin daha da öğrenci merkezli olması için elden gelen çabanın gösterilmesi kararlaştırıldı. Yıllık planlar hazırlanırken her konuda kullanılacak yöntem ve tekniklerin konuların yanına ayrı ayrı belirtilmesi Diğer Zümre Ve Alan Öğretmenleriyle Yapılabilecek İşbirliği Ve Esaslarının Belirlenmesi,İŞLENEN KONULARIN ÖZELLİĞİNE GÖRE İŞBİRLİĞİ YAPILACAK ZÜMRELER11 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATIEserler8. Öğretim Alanı İle Bilim Ve Teknolojideki Gelişmelerin İzlenerek Uygulamalara Yansıtılması,Bu konuda aşağıdaki karalar alındı10. Öğretim Programları, Okul Ve Çevre Şartları Dikkate Alınarak Eğitim Kurumlarının Kademe Ve Türüne Göre Proje Konuları İle Performans Çalışmalarının Belirlenmesi, Planlanması Ve Bunların Ölçme Ve Değerlendirilmesine Yönelik Ölçeklerin Hazırlanması,KARAR Her ders için ders içi performans notu verilecek, ayrıca proje görevi alan öğrencilerimiz proje hazırlama görevini yerine getireceklerdir. Projenin konusu öğrenciye imza karşılığı bildirilecektir. Öğrencinin ders öğretmenleri ile görüşmesinde öğretmen tarafından notlar alınacaktır. Her öğretmen verdiği ödevlerle ilgili sonuçları dosyalayacaktır. Öğrencinin çalışma planı, bilgi, doküman ve araç gereç listesi, iletişim kurduğu kaynak kişilerin listesi ödevin sonunda yararlanılan kaynaklar bölümünde belirtilecektir. Proje konuları en geç KASIM ayının son haftası verilir. NİSAN ayının 4. haftasında toplanacaktır. Ayrıca proje görevleri aralık, ocak, şubat ve mart aylarında kontrol edilecektir. Bu kontroller Proje Takip Formu’na işlenecektir. Zümrece alınan karar doğrultusunda aşağıdaki Proje konuları SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI10. SINIFLAR TÜRK DİL VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI11. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI12. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARIALINAN KARARLAR. KARAR Öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarını artırmak için ödül, taltif gibi yöntemler uygulanacaktır. Seçkin eserler, bilhassa gerek Türk Edebiyatında, gerekse diğer edebiyatlarda klasik olmuş eserler 100 Temel Eser gibi.. tercih edilecektir. Televizyonlarda ve radyolarda Türkçeyi güzel kullanan program yapıcıları, sunucular, haber spikerleri,konuşmacılar takip edilecek ve öğrencilerin onları dinlemeleri sağlanacaktır. Sınıf içinde ilk dakikalarda öğrencilerin bazı güncel konularda serbestçe konuşmaları teşvik edilecektir. Seslerin, harflerin, hecelerin, kelimelerin, vurgularına,telaffuzlarına dikkat ve Temenniler, GÜNDEM MADDELERİ 1. Açılış ve Yoklama 2. Bir Önceki Toplantıda Alınan Kararlar Bir Önceki Toplantıya Ait Zümre Kararlarının Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ve Uygulamaya Yönelik Yeni Kararların Alınması. 3. Atatürkçülükle İlgili Konuların Üzerinde Durularak Çalışmaların Buna Göre Planlanması İle Öğretim Programlarının İncelenmesi, Programların Çevre Özellikleri de Dikkate Alınarak Amacına Ve İçeriğine Uygun Olarak Uygulanması, Yıllık Plan ve Ders Planlarının Hazırlanması ve Uygulanmasında Konu Ve Kazanım Ağırlıklarının Dikkate Alınması, 4. Derslerin daha verimli işlenebilmesi için ihtiyaç duyulan kitap, araç-gereç ve benzeri öğretim materyallerinin belirlenmesi, 5. Sınavların, Beceri Sınavlarının Ve Ortak Sınavların Planlanması, 6. Derslerin İşlenişinde Uygulanacak Öğretim Yöntem ve Tekniklerin Belirlenmesi, 7. Diğer Zümre Ve Alan Öğretmenleriyle Yapılabilecek İşbirliği Ve Esaslarının Belirlenmesi, 8. Öğretim Alanı İle Bilim Ve Teknolojideki Gelişmelerin İzlenerek Uygulamalara Yansıtılması, 9. Öğrenci Başarılarının Ölçülmesi Ve Değerlendirilmesi Amacıyla Sınav Analizlerinin Yapılması, 10. Öğretim Programları, Okul Ve Çevre Şartları Dikkate Alınarak Eğitim Kurumlarının Kademe Ve Türüne Göre Proje Konuları İle Performans Çalışmalarının Belirlenmesi, Planlanması Ve Bunların Ölçme Ve Değerlendirilmesine Yönelik Ölçeklerin Hazırlanması, 11. Öğrencilerin Türk Dilini Doğru Telaffuz, Vurgu Ve Tonlama İle Konuşmayı; Yazılı Anlatımda Doğru Söz Dizimi, Kelime Seçimi Ve Noktalama İşaretlerini Fonksiyonlarına Uygun Olarak Kullanmayı Davranış Haline Dönüştürebilmelerini Hedefleyen Ortak Tutum Ve Davranışların Belirlenmesi, 12.Dilek ve Temenniler, 13.Kapanış. YAPILAN GÖRÜŞMELER VE ALINAN KARARLAR 1- Açılış ve Yoklama, 2019-2020 Eğitim ve öğretim yılı zümre başkanı …………………………., yeni eğitim öğretim yılının hayırlı olması temennisiyle toplantıyı açtı. Yapılan yoklama sonucunda tüm öğretmenlerin hazır olduğu görüldü. 2. Bir Önceki Toplantıda Alınan Kararlar Bir Önceki Toplantıya Ait Zümre Kararlarının Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ve Uygulamaya Yönelik Yeni Kararların Alınması. Bir önceki yılın sene sonu zümre öğretmenler kurulu toplantı tutanağı …………………………………. tarafından okundu. Gerekli inceleme, değerlendirme, hatırlatma ve açıklamalar zümre başkanı …………………………. tarafından yapıldı. Olabildiğince alınan kararlar doğrultusunda davranıldığı görüldü. Alınan kararlar ve bu kararların uygulanmasıyla ilgili aşağıdaki maddeler belirlendi. -Eğitim ve öğretim belirlenen plan çerçevesinde yürütülmüştür. -Yıllık ve günlük planlar yapılırken çalışma takvimine ve ilgili yönetmeliklere uyulmuştur. – Yazılı ölçme değerlendirmelerde çok sorulu, açık, anlaşılır, sınıftaki her seviyeye uygun, şüpheye mahal vermeyecek biçimde sorular hazırlanmıştır. Uygulama etkinlikleri ve kitap okuma sınavları başarılı bir şekilde yapılmıştır. – Bir önceki öğretim yılında; proje ve performans görevlerinin zümrede belirtildiği gibi yıl içinde gerekli rehberlik yapılarak, öğrencilere duyurulan sürelerde toplandığı, görevlerin tertip-düzen, konunun işlenişi, araştırma, zamanlama ve alıştırmaların doğruluğu yönünden değerlendirilerek uygun görülen notların verildiği tespit edilmiştir. -Türk Dili ve Edebiyatı ders konularına destek olarak ihtiyaç duyulan konularda diğer şube öğretmenleri ile işbirliği içinde bulunulmuştur. -Atatürk’ün Türk dili ve edebiyatı konusundaki görüşleri, katkıları ve kazandırdıkları, bu amaçla Türk Dil Kurumunu kurması hakkında öğrenciler sık sık bilgilendirilmiştir. -Atatürkçülükle ilgili konular yönergeler doğrultusunda yıllık planlarda gösterilmiş ve derslerde işlenmiştir. -Öğrenci başarısını artırmak için öğrenci velileri ile işbirliği yapılmıştır. -Ders esnasında öğrencilere sık sık söz hakkı verilip derse katılımları sağlanmıştır. -Öğrencileri ödüllendirme yoluna gidilip derse olan ilgi ve isteklerinin artırılmasına çalışılmıştır. – Soruların seviyeye uygun olmasına dikkat edilmiştir. -Öğrencilerin ders araç gereç ve malzemeleri kontrol edilip derse karşı sorumlulukları artırılmaya çalışıldı. -Belirli Gün ve Haftalarla ilgili görevli öğretmenler görevlerini başarıyla yerine getirmişlerdir. Belirlenen plan doğrultusunda salon içi ve dışı faaliyetler düzenlenmiştir. -Öğrencilerin çeşitli kurumlarca düzenlenen yarışmalara katılımları hazırlanması konusunda zümre öğretmenleri gerekli rehberlik çalışmalarını yapmışlardır. -15 Temmuz Demokrasi Zaferi ve Şehitleri Anma Günü etkinlikleri başarı ve coşkulu ile yapılmıştır. Gerek eğitim gerekse öğretim yılı 2018-2019 Eğitim ve Öğretim yılı Türk Dili ve Edebiyatı dersleri açısından başarılı geçmiştir. 3. Atatürkçülükle İlgili Konuların Üzerinde Durularak Çalışmaların Buna Göre Planlanması İle Öğretim Programlarının İncelenmesi, Programların Çevre Özellikleri de Dikkate Alınarak Amacına Ve İçeriğine Uygun Olarak Uygulanması, Yıllık Plan ve Ders Planlarının Hazırlanması ve Uygulanmasında Konu Ve Kazanım Ağırlıklarının Dikkate Alınması, Atatürk İlke ve İnkılâpları ile Atatürk’ün müspet ilimler alanındaki görüş ve düşünüşleri için 2104 ve 2488 sayılı Tebliğler Dergisi kurul tarafından incelendi. Zümre öğretmeni …………………………………, en son yayımlanan 2488 Sayılı Tebliğler Dergisindeki açıklamaların ve yönlendirmelerin esas olduğunu belirtti. Atatürkçülük konularının müfredatta var olan şekliyle yıllık planlarda uygulanması kararı alındı. Buna göre Atatürkçülükle ilgili aşağıdaki açıklamalara uyulmasının zorunlu olduğu vurgulandı. Zümre başkanı ……………………………………….., güncellenen müfredata göre Atatürkçülük konularının sınıflara dağılım tablosunu öğretmenlere sundu. Gerekli açıklamaları yaptı. -Güzel Sanatlar ve Edebiyat Atatürk’ün sanat ve edebiyat anlayışı ve “Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir.” Atatürk’e ait bu özdeyişin vurgulanması ve açıklanması. 3 -Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler Atatürk’ü anlatan şiirler, Atatürk’ün sanat toplum görüşü, sanat eserleriyle toplumu aydınlatmanın yolları, geleneklerin bir millet açısından önemi. -Olay Çevresinde Oluşan Metinler Atatürk’ün çağdaşlık anlayışı, Atatürk ve değişim, Atatürk ve Batılılaşma, Atatürk’ün halkçılık anlayışı. -Türk Destanları ve Göktürk Kitabeleri okutulurken, Atatürk’ün Tarih ve Milli Birlik anlayışı; -Dede Korkut Hikâyeleri okutulurken devlet teşkilatı, eski ve yeni yönetim şekilleri; -Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinden parçalar okutulurken, Cumhuriyet döneminde kıyafet alanında yapılan değişiklikler; -Namık Kemal, Tevfik Fikret, Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı ve Mehmet Emin Yurdakul’dan seçilmiş parçalar okutulurken, Atatürk’ün Vatan ve Millet Anlayışı; -Ahmet Mithat, Recaizade Ekrem, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Halide Edip Adıvar ve Halit Ziya Uşaklıgil gibi yazarlardan alınan roman örnekleri işlenirken, konu ile ilgili Atatürk’ün toplum alanında yaptığı yenilikler, Türk kadının sağladığı haklar. -Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’in dil ile ilgili makalelerinden örnekler verilirken, Atatürk’n Dil anlayışı ve yeni harfleri kabul edişi üzerinde durulmalıdır. -Ders kitaplarında yer alan diğer yazarlara ait metinler işlenirken de ilgisine göre, Atatürk ve İnkılâbıyla bağlantı kurulmaya çalışılmalıdır. -Öğrenciler, Atatürk ile ilgili özdeyişleri toplamaya ve bir Atatürk Şiirleri Antolojisi meydana getirmeye teşvik edilmelidir. -Yıl içinde verilecek performans görevlerinden en az birisi Atatürk’ün ilke ve görüşleri ile ilgili özdeyişlerin açıklanması konusunda olmalıdır. -Ders kitabındaki metinlerde geçen kelimelerle cümleler yaptırılırken, sık sık Atatürk inkılâbıyla ilgili cümlelerden örnekler bulundurulmalı; dil bilgisinde de, cümle analizleri üzerinde durulurken gene Atatürk inkılâbıyla ilgili cümleler alınmalıdır. -Öğrencilerden, bulundukları yerde ve yakın çevrede Atatürk’le ilgili müze ve anıtları görmeleri istenmeli; derslerde gezi notları, Atatürkçülük duygusu ile birleştirilerek sözlü veya yazılı olarak anlattırılmalıdır. -Son sınıfta öğrencilerin, bulundukları yerde Kurtuluş Savaşına katılan veya Atatürk’ü tanıyıp İnkılâbına tanık olan kimseler varsa; onlarla önceden hazırlanacak bir plana göre konuşmalar yaptırılmalı ve bunlar derste anlattırılmalıdır. Bütün bunlar dışında, öğrencilerin ellerinde bulunan Türk Dili ve Edebiyatı kitaplarında yer alan Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Atatürk İnkılâp ve ilkeleriyle ilgili bulunan Serbest Okuma parçaları da, kitaptaki esas metinler gibi işlenmelidir. Ayrıca değerler eğitimine yıl boyunca gereken özen gösterilerek derslerde işlenecektir. KARAR Belirtilen konuların yıllık planlara yansıtıldığı şekilde dikkatle, titizlikle ve özenle verilmesine ve Atatürkçülük ile ilgili konularda Tarih dersi öğretmenleriyle ve değerler eğitimi ile ilgili tüm zümrelerle iş birliği yapılmasının devamına karar verildi. 4. Derslerin daha verimli işlenebilmesi için ihtiyaç duyulan kitap, araç-gereç ve benzeri öğretim materyallerinin belirlenmesi,Derslerin daha verimli işlenmesi ile ilgili aşağıdaki kararlar alınmıştır – Ders işlemede temel kaynak Talim ve Terbiye Kurulunca kabul edilen ders kitabı ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretim programıdır. Kazanım ilişkilendirmesi ve takip bütünlüğünü sağlamak temelinde konular, Milli Eğitim Bakanlığının dağıttığı ders kitaplarından işlenecektir. -Konu anlatımlı yardımcı ders kitapları, konu ve kazanımlara uygun hazırlanmış testler, film, slayt, sunumlar, filmler, arama motorları, internet, bilgisayar, sitesi ve EBA’ da paylaşılmış yayınlar ile basın ve yayın organlarından, edebiyat içerikli dergi ve yayınlardan faydalanılacaktır. – Okul kütüphanesinden en iyi şekilde yararlanma ve kütüphaneyi daha kullanılır hale getirme konusunda okul yönetimiyle işbirliğine gidilecektir. – Konuların özelliğine göre etkileşimli tahtadan azami şekilde yararlanılacaktır. – “Okuma Saatleri”, “Okuma Grupları” etkinliklerine devam edilecektir. – Okunan eserlerin sınıf ortamında değerlendirilmesi imkânları zorlanacaktır. 5. Sınavların, Beceri Sınavlarının Ve Ortak Sınavların Planlanması, Zümre başkanı ……………………………………….. dersten en az 2 sınav yapılması gerektiğini hatırlattı. Sınav tarihlerinin yıl içinde yapılacak olan Zümre Başkanları Kurulu tarafından belirleneceği hatırlatıldı. Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde bütün sınavların ortak yapılacağı vurgulandı. ……………………………………., her dönem en fazla bir sınavın test şeklinde yapılabileceğini sözlerine ekledi. Bütün sınavlar ortak yapılacağından yazılı soruları hazırlanırken zümre ortak hareket edecektir. Sorular ve cevap anahtarları zümre öğretmenlerince birlikte hazırlanacaktır. Bu sınavların şube ve sınıflar bazında sınav analizleri yapılacaktır. Konu ve kazanım eksikliği görülen öğrencilerin durumları, ders ve zümre öğretmenleri tarafından yeniden değerlendirilecektir. Türk Dili ve Edebiyatı dersi için 1 dönemde en az 2 sınavın yapılması gerektiği ifade edilmiştir. Birinci sınavın açık uçlu maddelerden oluşan yazılı yoklama şeklinde yapılması ve çoktan seçmeli şekilde yapılabileceği ifade edildi. Karar oy birliği ile kabul edilmiştir. Ayrıca her ders için 1 dönemde 2 performans notu verilecektir. notu Ders içi performans değerlendirme ölçeğine göre verilecektir. notu Her ünite sonunda yapılacak olan etkinlikler, yazma ve sözlü iletişim becerilerine bağlı süreç odaklı performans değerlendirme notu olarak e-okula işlenecektir. Ortak sınavların planlaması zümre başkanlar kurulunca belirlenen tarihler gereğince kasım ayında yapılacaktır. Derslere giren öğretmenlerce komisyon oluşturulacak, her sınıf için belirlenen soruların yazımı için bir öğretmen görevlendirilecektir. Sınav sorularının sınavdan bir hafta önce komisyon tarafından hazırlanmasına karar verilmiştir. Sınav yapıldıktan sonra aynı gün içerisinde cevap anahtarlarının yayımlanması ve sınavların 10 günde okunması kararına varılmıştır. Zümre başkanı…………………………………………….“ Sınavlar tek bir soru tipine dayanmamalıdır. Yazılı sınavlar yapılandırılırken bir öncüle konuyla ilgili okuma metinlerinden alıntılar, örnek olaylar, analojiler, gerçek yaşam durumlarına ilişkin gazete ve dergi haberleri, görseller, grafik düzenleyiciler -kavram haritaları, şema, zihin haritaları- tablo ve grafikler bağlı;öğrencilerin okuduğunu anlama, analiz etme, çıkarımda bulunma, eleştirel düşünme, görsel okuma ve uzamsal becerilerinin ölçülmesine olanak sağlayacak sorulara yer verilmelidir. 6. Derslerin İşlenişinde Uygulanacak Öğretim Yöntem ve Tekniklerin Belirlenmesi, 5 Öğretim metotlarıyla ilgili eldeki dokümanlar okunup incelendi. Buna göre aşağıdaki bilgiler elde edildi “Öğretim yöntemleri, öğretmen veya öğrenciyi eksen alması durumuna göre öğretmen merkezli ve öğrenci merkezli olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Öğretmen merkezli yöntemde aktif olan öğretmendir. Öğretmen bilgiyi aktarır, öğrenci dinler ve öğrenmeye çalışır. Öğrenci pasiftir ve alıcı durumundadır. Öğretmenin derste çok soru sorması ve öğrencilerin derse katılımını sağlaması, onlardan aldığı cevapları toparlayıp özetleyerek sonuca gitmesi dersi öğrenci merkezli hale getirmez. Bu durumda ders yine öğretmen merkezli bir derstir. Düz anlatım ve soru cevap yöntemi öğretmen merkezli yöntemlerdir. Öğrenci merkezli yöntemlerde ise öğrenciler hazırlanmış bulunan öğretim ortamlarında bilgiyi kendileri üretirler. Öğretmene sorular sorar ondan yardım alırlar, ancak bu sorular öğrencilerin kendi ihtiyaçlarından doğan sorulardır. Öğretmenin konumu sorulan sorulara cevap vermek, öğrencilerin bir güçlükle karşılaşmaları halinde onlara yol göstermektir. Buluş yolu, senaryo ile öğretim, deneysel yöntem ve oyunlarla öğretim öğrenci merkezli yöntemlerdir. 2019-2020 Eğitim ve Öğretim yılında derslerin işlenişinde aşağıdaki yöntem ve teknikler uygulanacaktır Soru-Cevap Soru, bilgi edinmede kullanılan en eski yollardan biridir. Anlatım yönteminden sonra kullanılan en yaygın yöntemdir. Yazdırma Bir konuyu, bilgiyi ya da kuralı yazdırarak öğretme yoludur. Konuşma Halkası Konuşma halkası öğrencilerin farklı bakış açılarını görmesine yardımcı olan bir tekniktir. öğreniler arasında empati kurma yeteneği geliştirmektir. Örnek Olay Örnek olaya dayalı öğretim yöntemi, gerçekleri ve sorunları yansıtan kümeler etrafında şekillenmiş öğrenme yöntemlerinin toplu halidir. Bu yöntem gerçek ve aktif öğrenmeyi sağlayarak, öğrencilere bir konuyu kavratmak ve onu da uygulama yaptırmak amacıyla kullanılır. Karşılaştırma Eğitim-öğretimde kullanılan araç-gereçler arasında karşılaştırmalar yaparak farklı anlamlar çıkarma tekniğidir. Anlatım Anlatma; öğretmenin belli bir konuyu anlatıp açıklaması ilkesine dayanan bir ders verme biçimidir. Anlatma sınıf içi çalışmalarda öğretmenin daha çok etkin olmasını gerektiren, öğretim programında yer alan konuların anlatılıp açıklanmasını öğretmenden bekleyen ve yine öğretmenin uyandıracağı ilgi ile öğrencilerin duygu, düşünce ve görüşlerinde istenilen gelişmelerin sağlanmasını öngören bir öğretim yöntemidir Birleşim Tümevarım / Birleştirme / Sentez Tümevarım, zihnin özel olaylardan genel bir kanıya var­mak için takip ettiği bir işlemdir. Tümevarım bilgi işlemlerini bütünleştiren, duygu ve düşünceleri tek bir ana duygu ve düşüncede birleştiren bir yöntemdir. Tümevarım gözlem ve araştırmaya dayandığı için yapılandırmacı eğitim yaklaşımına en uygun yöntemlerden biridir. ÇözümlemeTümdengelim Bir bütünü oluşturan parçaları amaçlı olarak birbirinden ayırma işlemidir. Bu yöntem öğrencileri inceleme ve araştırma yapmaya yönlendirir. Dil ve edebiyat derslerinde, özellikle metin çalışmalarında bu yönteme sık sık başvurulur. Bir okuma parçasında yazıyı okuyup bitirdikten sonra yazıda geçen olayları ve kişileri sırasıyla belirtmek, ana ve yardımcı düşünceleri bulup çıkarmak bir çözümlemedir. Drama Rol oynama ve doğaçlama gibi birçok tekniğin yardımıyla tiyatro tekniklerinden yararlanılarak sınıf ortamında canlandırılmasıdır. Tartışma Tartışma, bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem daha çok bir konunun kavranması aşamasında karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken, bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken kullanılır. Bu açıdan bakıldığında buluş yoluyla öğretim yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır. Gösterip Yaptırma Gösterip yaptırma yöntemi, bir işlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Bu yöntem, bir konuya ilişkin bilgilerin açıklanması ve bu bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için gerekli uygulamaların yapılması aşamasında kullanılır. Benzetim Benzetim, sınıf içinde öğrencilerin bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarına olanak sağlayan bir öğretim tekniğidir. Diğer bir tanımla, öğrenmeyi desteklemek üzere gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır. İkili ve Grup Çalışmaları Sınıftaki öğrenci sayısına göre en az iki ve en çok sekiz ile on kişinin bir araya gelerek aynı konu üzerinde ortak amaçlarla yaptıkları çalışmadır. Beyin Fırtınası Beyin fırtınası, geleneksel yöntemlerin ötesinde fikirler açığa çıkararak problem çözmekten sorumlu olan ekibin daha tatminkâr bir sonuca ulaşmasını sağlar. Beyin fırtınası sorunlara çözüm bulmak için kullanılan yöntemlerden biridir. Özellikle bildiğiniz yöntemler yeterli olmadığı zaman yeni yollar keşfetmek için beyin fırtınasından faydalanmanız gerekir. Beyin fırtınası, bir ekibin yaratıcı fikir üretmek için yoğun ve serbest bir şekilde tartışması yoluyla gerçekleştirilir. Kişiler ne kadar tuhaf ya da konu dışı gibi gözükse de sesli şekilde fikirlerini paylaşır. KARAR Bu görüşler karara bağlandı. Derslerin işlenişi sırasında konunun gereğine, sınıf ve seviyenin durumuna göre sesli ve sessiz okuma, anlatım, soru-cevap, dramatize etme, taklit, tasvir etme, tanımlama, açıklama, tartışma, sebep-sonuç ilişkisi kurma, özetleme, örnekleme, gözlem yapma, tümevarım, tümdengelim, araştırma, inceleme, tartışma, karşılaştırma sunu, afişleme, resimleme, film, yöntem ve tekniklerin kullanılması da kararlaştırıldı. Ayrıca derslerin daha da öğrenci merkezli olması için elden gelen çabanın gösterilmesi kararlaştırıldı. Yıllık planlar hazırlanırken her konuda kullanılacak yöntem ve tekniklerin konuların yanına ayrı ayrı belirtilmesi kararlaştırıldı. 7. Diğer Zümre Ve Alan Öğretmenleriyle Yapılabilecek İşbirliği Ve Esaslarının Belirlenmesi, Zümre başkanı ………………….………… “birlik ve beraberliğin önemi üzerinde vurgu yaptı. Türk eğitim sisteminin bir bütün olduğuna dikkat çekti. Bu açıdan branşlar, alanlar farklı olsa da her birey Türk milletinin bekası için çalışmaktadır. Her öğretmen aynı duygularla öğrencisine sahip çıkmaktadır. Dolayısıyla konuların özelliğine göre diğer zümrelerle her zaman olduğu gibi bu eğitim ve öğretim yılında da yönetmelikler doğrultusunda işbirliğine gidilecektir. Geçen yılın zümresinde alınan kararların aynen uygulanmasını teklif ediyorum.” Zümre bu teklifi oy birliği ile kabul etti. Aşağıdaki plana göre hareket edilecektir. Diğer zümrelerle işbirliği yapılacak konular aşağıya çıkarılmıştır. Konuların özelliğine ve şartlara göre ders yılı içerisinde farklı zümrelerle işbirliği de gerçekleştirilecektir. İŞLENEN KONULARIN ÖZELLİĞİNE GÖRE İŞBİRLİĞİ YAPILACAK ZÜMRELER SINIF DERS KONU İŞBİRLİĞİ ZÜMRESİ 9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Edebiyat ve sanat, bilim ilişkisi Görsel sanatlar, Felsefe ve fen dersleri 9 // Dil-Kültür İlişkisi Tarih, Felsefe 9 // Hikâye Felsefe Grubu 9 // Türk Dilinin Tarihi Gelişimi Tarih 9 // Güzel Sanatlar ve Edebiyat Müzik, Görsel Sanatlar 9 // Bilimsel ve edebi metinler Sayısal- Görsel Sanatlar 9 // Masal ve Fabl Tarih-Görsel Sanatlar 9 // Mektup-e-posta Bilgisayar 9 // Atatürk ve Atatürkçülük Tarih, İnkılâp Tarihi 7 10 TÜRKDİLİ VE EDEBİYATI Tarih İçinde Türk Edebiyatı Tarih Zümresi 10 // Türkçenin Tarihi Gelişimi Tarih, Felsefe Grubu 10 // Dede Korkut Hikâyeleri Tarih, Felsefe Grubu. 10 // İlk İslami Eserler Tarih, Din K. Ve Ahlak B. 10 // Destan-Efsane Din K. Ve Ahlak B., Tarih Grubu 10 // Divan Şiiri Tarih, Görsel Sanatlar Grubu 10 // Halk Edebiyatı Tarih, Felsefe Grubu 10 // Roman Felsefe, Tarih Grubu 10 // Tiyatro Felsefe Grubu 10 // Haber Metni Bilgisayar, Felsefe Grubu 11 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Öğretici Metinler Felsefe Grubu, Rehberlik 11 // Makale, Eleştiri Rehberlik, Felsefe Grubu 11 // Tanzimat Edebiyatı Tarih, Felsefe Grubu 11 // Atatürk ve Uygarlık Tarih, İnkılâp Tarihi 11 // Tan. Ed. Olay Ağırlıklı Anlatmaya Bağlı Eseler Tarih, Felsefe Grubu 11 // Tan. Ed. Göstermeye Bağlı Eserler Tarih, Felsefe Grubu 11 // Servet- Fünun Edebiyatı Görsel Sanatlar, Tarih, Felsefe 11 // Fecr-i Ati Edebiyatı Görsel Sanatlar 11 // Milli Edebiyat Dönemi Tarih, İnkılâp Tarihi, Felsefe 11 // Atatürk ve Atatürkçülük Tarih, İnkılâp Tarihi 12 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Sanat Metinlerini Ayırıcı Özelliği Müzik, Görsel Sanatlar Grubu 12 // Sanat Metinleri Müzik, Görsel Sanatlar Grubu 12 // Sözlü Anlatım Rehberlik Grubu 12 // Bilimsel Yazılar Felsefe Grubu 12 // Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu İnkılâp Tarihi, Tarih, Felsefe Grubu 12 // Cum Dön. Öğretici Metinler Tarih, Felsefe Grubu 12 // Cum. Dön. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler Müzik, Görsel Sanatlar, Tarihi Grubu 12 // Cum. Dön. Olay Ağırlıklı Metinler Felsefe, Tarih, İnkılâp TarihiGrubu 12 // Cum. Dön. Bireyin İç dünyasını Anlatan Eserler Rehberlik, Felsefe Grubu 12 // Cumhuriyet Edebiyatının Genel Özellikleri Tarih, İnkılâp Tarihi 12 // Atatürk ve Atatürkçülük Tarih, İnkılâp Tarihi 8. Öğretim Alanı İle Bilim Ve Teknolojideki Gelişmelerin İzlenerek Uygulamalara Yansıtılması, 8 Zümre Başkanı …………………………………………. teknoloji alanındaki gelişmelere dikkat çekerek Öğretme-Öğrenme sürecinde öğretmen teknoloji iki önemli ögeyi oluşturmaktadır. Çünkü öğrencilerin öğrenmelerinde bu iki öğe en büyük etkiye sahiptir. Günümüz eğitiminde farklı roller üstlenmiş olan öğretmenin hem teknolojiyi kullanması hem de teknolojinin öğrenme amacıyla nasıl kullanılacağını öğrenciye öğretmesi gereklidir. Olumlu bir şekilde kullanılmalıdır. ………………………………………………………………… Her şeyi teknolojiyle birleştiremeyiz. Teknoloji öğretimde yardımcı bir rol üstlenmelidir, öğretimin amacı haline getirilmemelidir. Teknoloji sadece var olduğu için kullanmaya çalışılmamalı ya da teknoloji kullanılmadığında çağ dışı kalınacakmış gibi bir korkuya kapılmamalıdır. Bizler, gelişmiş teknoloji kullanımının öğretimde doyum ve başarıya ulaşabilmek için tek başına yeterli olmayabilir. Sakıncalarına da dikkat etmek gerekir. …………………………………… ileri sürülen yorumlara katıldığını ifade etti. Günümüzde “Eğitim Teknolojisi” diye kavramın öne çıktığını belirterek; Eğitim teknolojisi, öğretmene öğrenme işinde yardım eder, öğrencilerin özel durumları ile İlgilenip onlara kılavuzluk yapmayı ve mesleki bilgi ve becerilerini yenilemesi için zaman kazandırır, Öğrencilerin başarısını sağlayarak kendi başarı grafiğini yükseltmesine olanak verir ve onun toplum içindeki yerinin güçlenmesine katkı getirir, açıklamasında bulundu. …………………………………………………………………………….., eğitim teknolojisi alanındaki çeşitli unsurlara dikkat çekerek, eğitim teknolojisinde kullanılan araçlar arasında; akıllı tahta -tebeşir, kitap-defter-kalem, baskı makinesi matbaa, modeli-maket, resim-slayt-film, radyo, TV-video, öğretme makineleri, bilgisayarlar, bireysel ve kitlesel otomasyon, ağ sistemleri, telekomünikasyon video,konferans, vb. gibi çeşitlerini sayabiliriz. Durma göre bunların hepsinden azami şekilde yararlanmalıyız. Bu konuda aşağıdaki karalar alındı -Derslerin işlenişinde her türlü teknolojik gelişmelerden yararlanılacaktır. -EBA ve konuların özelliğine göre sıkı bir şekilde derslerde kullanılacaktır. -Sınıflardaki etkileşimli tahtanın kullanılmasına devam edilecektir. -Bu alandaki gelişmeler takip edilecektir. -Teknolojinin kullanımı sırasında aşırılıktan uzak durulacaktır. -Derslere öğrencilerin kitap ve defterlerini getirmeleri sağlanacak. -Yararlı sitelerle ilgili öğrencilere bilgiler verilecek. -Yazar ve şairlerimizin hayatı, eserleri ve onlarla ile ilgili eserler film, belgesel,… imkanlar ölçüsünde öğrencilere sunulacaktır. 9. Öğrenci Başarılarının Ölçülmesi Ve Değerlendirilmesi Amacıyla Sınav Analizlerinin Yapılması, Ortaöğretim Genel Müdürlüğünün tarihli, sayılı ve sınav analizleri konulu yazısına istinaden gerekli işlemler yapılacaktır. Her sınavdan sonra e-okul uygulamasından sınav analizleri indirilip zümre olarak değerlendirilecek ve gerekli önlemler alınacaktır. 10. Öğretim Programları, Okul Ve Çevre Şartları Dikkate Alınarak Eğitim Kurumlarının Kademe Ve Türüne Göre Proje Konuları İle Performans Çalışmalarının Belirlenmesi, Planlanması Ve Bunların Ölçme Ve Değerlendirilmesine Yönelik Ölçeklerin Hazırlanması, MADDE 50- 1 Öğrenciler okulların özelliklerine göre yazılı sınavların dışında proje ve performans çalışması ile topluma hizmet etkinliklerine yönelik seminer, konferans ve benzeri çalışmalar yaparlar. Öğrenciler, her dönemde tüm derslerden en az bir performans çalışması, her ders yılında en az bir dersten proje hazırlama görevini yerine getirirler. 2 Öğrencilerin ders yılı içinde ulusal ve uluslararası yarışmalarda elde ettikleri başarılar, ilgili dersin proje veya performans çalışması olarak tam puanla değerlendirilir. 3 Öğrencilerin hangi dersten/derslerden proje hazırlayacakları sınıf rehber öğretmenleri tarafından okul yönetimine bildirilir. 4 Proje ve seminer çalışmalarında öğrencilerin laboratuvar, bilgisayar, internet, kitaplık, spor salonu ve konferans salonu gibi imkânlardan etkili ve verimli şekilde yararlanmaları için okul yönetimi tarafından gerekli tedbirler alınır. 5 İşbirliği çerçevesinde, ilgili makamlardan izin ve onay alınmak şartıyla okulun amaçlarına uygun konferans ve seminerler düzenlenebilir. 6 Topluma hizmet etkinliklerine önem verilir. Öğrencilerin bu etkinliklere katılmalarını teşvik etmek amacıyla okul yönetimince gerekli tedbirler alınır. 7 Proje ve performans çalışması puanla değerlendirilir. Topluma hizmet etkinlikleri ve diğer çalışmalar puanla değerlendirilmez; ancak öğrencilerin mezuniyetlerinde belgelendirilir. 8 Öğrencilerin derse hazırlıkları, derse aktif katılımları ve dersle ilgili araştırma çalışmaları da performans çalışması kapsamında ayrıca notla değerlendirilir. KARAR Her ders için ders içi performans notu verilecek, ayrıca proje görevi alan öğrencilerimiz proje hazırlama görevini yerine getireceklerdir. Projenin konusu öğrenciye imza karşılığı bildirilecektir. Öğrencinin ders öğretmenleri ile görüşmesinde öğretmen tarafından notlar alınacaktır. Her öğretmen verdiği ödevlerle ilgili sonuçları dosyalayacaktır. Öğrencinin çalışma planı, bilgi, doküman ve araç gereç listesi, iletişim kurduğu kaynak kişilerin listesi ödevin sonunda yararlanılan kaynaklar bölümünde belirtilecektir. Proje konuları en geç KASIM ayının son haftası verilir. NİSAN ayının 4. haftasında toplanacaktır. Ayrıca proje görevleri aralık, ocak, şubat ve mart aylarında kontrol edilecektir. Bu kontroller Proje Takip Formu’na işlenecektir. Zümrece alınan karar doğrultusunda aşağıdaki Proje konuları belirlendi. 9. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI sanatla ve bilim dallarıyla ilişkisi Edebiyat ve Sanat- Edebiyat ve Bilim nedir, iletişim araçları nelerdir, iletişimin bir toplumdaki yeri nedir? edebiyatından bir hikâyenin incelemesi veya günümüz edebiyatına uygun bir hikâye yazılması. 4. Roman incelemesi, müfredat konularında yer alan veya 100 temel eser çerçevesinde verilen romanların incelenmesi. Roman incelenirken ders kitaplarındaki plan doğrultusunda incelenecektir. 5. Bir konu başlığı altında, kurallara uygun olarak bir şiir antolojisi oluşturma. 6. Atatürk’ün hayatını şiirlerle ve resimlerle anlatan bir albüm hazırlama. 4. Edebiyatımızdaki önder isimleri anlatan bir Powerpoint sunusu hazırlama. 5. Türk destanlarındaki mitolojik unsurları ve gerçek yaşamın izlerini araştırma. 6. Yöremizdeki halk hikâyesi, masal, efsane, mani, türkü, ninni, tekerleme, bilmece vs. sözlü edebiyat ürünlerini derleme. Düğünlerdeki gelenek-görenekleri anlatma. 7. Okul web sitesinde edebiyat sayfası hazırlama. 8. Gazete çevresinde gelişen türleri örneklerle açıklayan bir defter tutma. Makale, deneme, fıkra, eleştiri, sohbet, röportaj, haber yazısı 9. Herhangi bir şair ya da yazarın biyografisini Powerpoint sunusu olarak hazırlama. 10. Seçilen beş şiiri biçim ve içerik olarak inceleme. 11. Türk masallarındaki öne çıkan motiflerden birini veya birkaçını araştırma. 12. Yöremizdeki bir halk aşığı ile röportaj yapma. 13. Edebi sanatları söz sanatlarını açıklama, örnek metinlerde inceleme. 14. Aşağıda belirtilen şiirlerin ritim, ahenk ve yapı unsurlarını inceleme Orhan Veli Kanık – İstanbul’u Dinliyorum Cahit Sıtkı Tarancı – Otuz Beş Yaş Ahmet Kutsi Tecer – Nerdesin Necip Fazıl Kısakürek – Kaldırımlar 15. Türk Halk şiiri geleneğinin örneklerle incelenmesi. 16. Klasik Türk şiir geleneğinin örneklerle incelenmesi. 17. Anlatmaya ve göstermeye bağlı edebi metinleri inceleme metotlarını araştırma. 18. Seçilen bir roman veya hikâyeyi inceleme Reşat Nuri Güntekin – Çalıkuşu Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Yaban Tarık Buğra – Küçük Ağa Refik Halit Karay – Eskici Ömer Seyfettin – Yalnız Efe Sait Faik Abasıyanık – Semaver 19. Göstermeye bağlı edebi metinlerin araştırılması. 20. Beğenilen şairlerin şiirlerinden bir antoloji oluşturma. 10 10. SINIFLAR TÜRK DİL VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI edebiyatını dönemlerinin araştırılması. tarihi gelişimi. kullandığı alfabelerin araştırılması. 4. Dede Korku Hikâyelerinin Türk edebiyatı açısından önemi, hikâyelerdeki İslâmiyet etkisi, devam eden eski Türk geleneklerinin incelenmesi, araştırılması. 5. Destan kavramı, destanların toplumların hayatı için önemi, oluşumları ve Türk destanlarının incelenmesi. Milli edebiyat ve günümüze ait hikaye örneklerinin incelenmesi. 7. Hikâye yazma. 8. Şiir panolarının hazırlatılması. 9. Roman, hikâye veya şiir tahlilleri. 10. Kutadgu Bilig, Divanü Lügati’t-Türk ve Atabetü’l Hakayık hakkında genel bilgi. 11. Tasavvuf, Tasavvufi kavramlar ve Tasavvufi Halk Edebiyatı hakkında genel bilgi. 12. Ali Şir Nevai, Hayatı, Edebi Kişiliği ve eserleri hakkında bilgi 13. Divan edebiyatı hakkında genel bilgi. 14. Fuzuli’nin, hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında genel bilgi. 15. Baki’nin, hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında genel bilgi 16. Nef’i ve Nabi’nin hayatları, edebi kişilikleri ve eserleri hakkında genel bilgi. 17. Halk edebiyatı ile divan edebiyatının karşılaştırılması. 18. Evliya Çelebi Seyahatname hakkında inceleme 19. Yaşayan herhangi bir sanatçıyla aktör, şair, yazar… söyleşi 20. Mevlana’da evrensel sevgi anlayışı ve sema, şeb-i aruz gibi kavramların araştırılması. 21. Ahmet Hamdi Tanpınar ve Evliya Çelebi’de beş şehrin ele alınması, bu şehirlerin ortak ve farklı yönlerinin tespiti 22. “Medyada Edebiyat” arşivi hazırlatma 23. Orta Oyunu ya da Karagöz Hacivat oyunu hazırlanıp sergilenmesi. 24- Divan şiirlerinde kullanılan en az 20 adet imgenin belirlenmesi. 25- Divan şiirlerinde kullanılan en az 20 adet mazmunun belirlenmesi. 26- Divan şiirlerinde betimlenen sevgili tipinin özelliklerinin belirlenmesi. 27- Yaşayan şairlerin hayatlarını anlatan tezkire hazırlanması. 11. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI 1 Edebiyatla sosyal hayat arasındaki ilişkinin araştırılması, bu konuda öne çıkan romanların, şiirlerin örneklenmesi. 2 Başlangıçtan günümüze kadar edebiyatımızda görülen dönemlerin, akımların araştırılması. 3 Atatürkçülüğüne çağdaşlaşmaya verdiği önemin araştırılması. 4Atatürk’ün sanat anlayışının araştırılması. 5 Tanzimat edebiyatının oluşumunun araştırılması. 6Tanzimat edebiyatında öne çıkan şahsiyetlerin, eserlerin araştırılması. 7Roman ve hikâye incelemesi.Tanzimat Edebiyatı Dönemine ait olacak 8 Servet-i Fünun edebiyatının, bu edebiyat döneminde öne çıkan edebi şahsiyetlerin, eserlerin araştırılması, incelenmesi. 9 Fecr-i Ati topluluğunun edebiyatımızdaki yerinin, bu topluluğun önemli şahsiyetlerinin araştırılması. 10Milli Edebiyat Dönemine ait eserlerin araştırılması, incelenmesi. Örnek Ateşten Gömlek Halide Edip ADIVAR, Yaban Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU, Memleket Hikâyeleri Refik Halit KARAY, Küçük Ağa Tarık BUĞRA, Zeytindağı Falih Rıfkı ATAY … 11Beğenilen şairlerin şiirlerinden antoloji oluşturma. 12“Yazarın Sosyal Ve Siyasî Şartlardan Etkilenmesi – Metinlerin, Yazıldığı Dönemin Zihniyetiyle İlişkisi” konularına örnek olabilecek Milli Edebiyat Dönemi eserlerinden iki tanesi farklı türlerde, farklı sanatçılara ait incelenecektir. 13Edebiyatımızda tiyatro konusunun araştırılması, edebiyatımızın önemli tiyatro yazarlarının tanıtılması. 14 Servet-i Fünûn döneminde verilen eserleri içerik, dönemin özelliklerini yansıtma, yapı bakımından inceleme Mai ve Siyah -Halit Ziya UŞAKLIGİL, Aşk-ı Memnû -Halit Ziya UŞAKLIGİL, Eylül -Mehmet Rauf, Sis -Tevfik Fikret, Elhân- Şitâ -Cenap Şehabettin… gibi 15 Ömer Seyfettin’in 2ikihikâyesinin okunup yapı, tema, dil ve anlatım unsurlarının incelenmesi. 16Batı edebiyatındaki edebi akımlar hakkında bir sunum hazırlama. 11 17Bir mektup, bir dilekçe, bir resmi mektup, bir iş mektubu, bir tavsiye mektubu yazılacaktır. 18Bir tane biyografik, bir tane de otobiyografik roman örneği incelenecektir. Roman inceleme planı daha sonra verilecektir. 19Bir anı bir de gezi türünde yazılmış iki eser incelenecektir. İnceleme planı daha sonra verilecektir. 20Bir mülakat hazırlanacaktır. 21Mustafa Kemal Atatürk’ün Büyük Nutuk adlı eseri incelenecektir. İnceleme planı sonradan verilecektir. 22Bir edebi mektup üzerinde eylemler çatı bakımından incelenecektir. 23Büyük Nutuk’tan alınan iki sayfalık bir metin üzerinde cümleler yapı bakımından incelenecek. 24Bir anı yazısı üzerinde adlar yapı bakımından incelenecek. 25Bir gezi yazısı üzerinde sıfatlar ve adıllar tür ve yapı bakımından incelenecektir. 12. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ PROJE GÖREVİ KONULARI 1Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında etkili olan edebi akımlar hakkında bir araştırma yapınız. Bu akımlar içinde yer alan şairlerden birer şiir seçerek bir şiir seçkisi oluşturunuz. 2Beş Hececilerin şiir ve sanat anlayışları ile ilgili bir araştırma yapınız ve beş şairin birer şiiri üzerinde bu sanat anlayışlarını irdeleyiniz. 3Toplumsal Gerçekçi şiir ve sanat anlayışı ile ilgili bir araştırma yapınız ve Toplumsal Gerçekçi beş şairin birer şiiri üzerinde bu sanat anlayışını irdeleyiniz. 4Öz şiir anlayışını sürdüren şairlerin şiir ve sanat anlayışı ile ilgili bir araştırma yapınız ve bu şairlerden beş şairin birer şiiri üzerinde bu sanat anlayışını irdeleyiniz. 5Garip Hareketinin şiir ve sanat anlayışı ile ilgili bir araştırma yapınız ve Garip şairlerinin birer şiiri üzerinde bu sanat anlayışını irdeleyiniz. 6İkinci Yeni Sonrası Toplumcu şiir anlayışını sürdüren şairlerin şiir ve sanat anlayışı ile ilgili bir araştırma yapınız ve bu gelenekten beş şairin birer şiiri üzerinde bu sanat anlayışını irdeleyiniz. 7Cumhuriyet Döneminde Milli Edebiyat geleneğini sürdüren romanlardan ikisini okuyarak her iki roman için roman inceleme çalışması yapınız. Bu gelenek içinde yazılan bütün eserlerin adlarını ve yazarlarını araştırınız. 8Cumhuriyet Döneminde Toplumsal Gerçekçi romanlardan ikisini okuyarak her iki roman için roman inceleme çalışması yapınız. Bu gelenek içinde yazılan bütün eserlerin adlarını ve yazarlarını araştırınız. 9 Cumhuriyet Döneminde bireylerin iç dünyalarını yansıtan romanlardan ikisini okuyarak her iki roman için roman inceleme çalışması yapınız. Bu gelenek içinde yazılan bütün eserlerin adlarını ve yazarlarını araştırınız. 10 Cumhuriyet Döneminde modernizmi esas alan romanlardan ikisini okuyarak her iki roman için roman inceleme çalışması yapınız. Bu gelenek içinde yazılan bütün eserlerin adlarını ve yazarlarını araştırınız. 11Notre Dame’ın Kamburu, Goriot Baba, Ağrı Dağı Efsanesi adlı romanları okuyarak roman inceleme çalışması yapınız. 12Devlet Ana, Kuyucaklı Yusuf ve Sinekli Bakkal adlı romanları okuyarak roman inceleme çalışması yapınız. 13Bereketli Topraklar üzerinde, Murtaza, Handan adlı romanları okuyarak roman inceleme çalışması yapınız. 14Günlük tutma, 15Şiir kitabı oluşturma, 16Dergi çıkarma, düzenleme, 17Sanat Metinlerinin Ayırıcı Özelliklerini Belirleme, 18Seyrettiği bir tiyatro oyununu, sinema filmini eleştirme, 19Okuduğu bir romanı inceleme, 20Herhangi bir konuda konferans hazırlama, 21.Açık Oturum düzenleme, Açık Oturuma katılma, 22Sınıf içi münazara düzenleme. 23 Duvar gazetesi hazırlama. 24 Anlatım türlerinde yazılmış bilgi şöleni, münazara, panel, açık oturum örnek metinleri dil ve anlatım özelliklerine göre inceleme. 25Cumhuriyet Döneminde yazılan üç tiyatro eserini okuyarak eser inceleme çalışması yapınız. 26Öykü yazma etkinliği, 27 Masal örnekleri oluşturma… ALINAN KARARLAR  Yukarıdaki konuların haricinde şartlara ve imkânlara göre zümre öğretmenleri sene içerisinde farklı konularda da proje görevi verebilir.  Yukarıdakilerin haricinde belirlenen bir konu diğer zümre öğretmenleriyle paylaşılacaktır, ayrıca yönetmeliklere, genelgelere ve Türk Milli Eğitiminin amaçlarına uygun olacaktır.  Bu konuların, Proje Çalışması Değerlendirme Ölçeğine göre değerlendirilmesine karar verildi.  Her ders için ders içi performans notu, her ünite sonunda yapılacak olan etkinlikler, yazma ve sözlü iletişim becerilerine bağlı süreç odaklı performans değerlendirme notu 2 performans olmak üzere her dönem 2 performans notu verilecektir. 11. Öğrencilerin Türk Dilini Doğru Telaffuz, Vurgu Ve Tonlama İle Konuşmayı; Yazılı Anlatımda Doğru Söz Dizimi, Kelime Seçimi Ve Noktalama İşaretlerini Fonksiyonlarına Uygun Olarak Kullanmayı Davranış Haline Dönüştürebilmelerini Hedefleyen Ortak Tutum Ve Davranışların Belirlenmesi, Güzel Türkçemizin konuşma ve yazma kurallarının iyi kullanılması ve öğretilmesi için Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerine büyük iş düştüğünü söyleyen …………………………………………… bu konuda işbirliği yapılmasının şart olduğunu alan …………………………………………., aslında bunun sadece Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin değil, bütün öğretmenlerin öncelikli görevi olması gerektiğini söyledi. Öğrencilerde kitap okuma alışkanlığının bulunmadığını, kitap okumayan öğrencilerin kendini ifade etme noktasında da sorunlar yaşadığını söyledi. Kitap okuma alışkanlığı kazandırılması noktasına önem verilmesi ve gereken hassasiyetin gösterilmesi gerektiğini söyledi. Geçen sene de kitap okuma alışkanlığı kazandırılması noktasında çalışmalar yapıldığını, elden gelen çabanın sarf edildiğini belirtti. Bu sene de aynı çalışmaların yapılacağını sözlerine ekledi. . KARAR Öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarını artırmak için ödül, taltif gibi yöntemler uygulanacaktır. Seçkin eserler, bilhassa gerek Türk Edebiyatında, gerekse diğer edebiyatlarda klasik olmuş eserler 100 Temel Eser gibi.. tercih edilecektir. Televizyonlarda ve radyolarda Türkçeyi güzel kullanan program yapıcıları, sunucular, haber spikerleri,konuşmacılar takip edilecek ve öğrencilerin onları dinlemeleri sağlanacaktır. Sınıf içinde ilk dakikalarda öğrencilerin bazı güncel konularda serbestçe konuşmaları teşvik edilecektir. Seslerin, harflerin, hecelerin, kelimelerin, vurgularına,telaffuzlarına dikkat edilecektir. 12.Dilek ve Temenniler, …………………………………………………….. , “ Kararlar en iyi şekilde uygulanacaktır. Kararların uygulanmasında birliktelik esastır. Okul idaresi ve diğer zümre öğretmenleri ile her zaman işbirliği içinde olunacaktır. Sınavların gerçekleştirilmesinde Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin ilgili maddeleri ve ortak sınav komisyonunun aldığı kararlar esas olacaktır. Öğrencilerin ders dışı etkinliklerde görev almaları ve çeşitli kurumlarca belirlenen yarışmalara katılmaları daha da etkin bir hale getirilecektir. Belirli gün ve haftaların etkin bir şekilde kutlanması, değerlendirilmesi, onların amacına uygun bir şekilde anlatılması gerek idare gerekse diğer zümre öğretmenlerinin katkılarıyla gerçekleştirilecektir.’’ diyerek alınan kararları özetledi. 13.Kapanış, Yeni eğitim ve öğretim yılının başarılı geçmesi dileğiyle toplantı sona erdi. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ZÜMRESİ Türk Dili ve Edebiyat Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyat Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyat Öğretmeni UYGUNDUR OKUL MÜDÜRÜ Sanatsal metin ve öğretici metin örnekleriEdebi metiinle Sanatsal MetinBir insan ilgilense de ilgilenmese de edebiyat yaşamımızın en önemli belirleyicilerindendir. Yalnızca kimileri bunun ayrımındadır kimileri ayrımında değildir. Bunun için bir metnin edebi olması nasıl gerçekleşiyor’un da bilinmesi gerekir.* Edebi metnin en temel özelliği kurmaca olmasıdır. Kurmaca Gerçek yaşama bağlanan; ama gerçek yaşamı birebir anlatmayan o yaşama alternatif bir dünyadır. Gerçek sanatçının amaçladığı anlam kurgusu içinde değişikliğe uğrar.* Sırf kurmaca olması da edebi olma özelliği kazandırmaz metne.* Edebi metnin soyut anlam boyutu vardır. Bu nedenle anlam yüzeyde ve görünür değil derinde ve gizlidir. Bu her şeyi imgeye boğmak mecaza büründürmek değildir. * Bu yönüyle de sınırlayıcı değil özgürleştiricidir. Tek sınır alıcının yorum gücündeki sınırlılıktır.* Bu durum onun çokanlamlılık boyutunu öne çıkarır. Edebi metinde çok anlamlılık hem anlam boyutuyla bağdaşıklık hem de dilbilgisel boyutuyla bağlaşıklık vardır. Yani çokanlamlı ve de çok anlamlıdır.* Edebi kurmaca metnin yalnız kendi iç gerçekliği vardır.* Her edebi metin bir yönüyle kendinden öncekilere art-alan bağlanırken bir yönüyle de gelecek metinlere ön-alan kaynaklık eder.* Farklı bir bakış açısıyla sunulması önemlidir edebi metnin.* Edebi metinlerde dil şiirsellik işleviyle kullanılır.* Yüksek bir söyleyiş üslup vardır edebi metinde.* Metindeki öğeler anlamsal mantıksal ve biçimsel olarak birbirleriyle ilişkilidir.* Edebiyatın dolayısıyla edebi metnin malzemesi dildir.* Edebi metinde işlenmiş bir dil vardır.* İşlenmişlik aynı zamanda bir özen ve düzenleme gerektirir.* Edebi metinde dil birliklerinin ve metnin kendisinin çağrışımsal boyutu vardır.* Yararı görünür değil; ama yaşamsaldır “insan” için.* Hazza dayalıdır.* Estetik hep en önemli öğedir edebi metin için.* İnsana insani olanı sezdirir; insanı insan yapmak gibi çok önemli bir işleve sahiptir.* Özneldir.* Özgündür.* Değerlidir.* Duygu ve hayale dayanır; ama akılla dizgeleştirilir.* Kalıcıdır; ama arkeolojik bir kalıcılık değildir bu.* Özel bir iletişim aracıdır.* Bilinç ve zevk değişimi sağlar.* Lezzet ve tat verir edebi metin.* Anlam kesinleşmesi hep erteleme halindedir edebi metinde.* Çeşitli uyum öğelerinden yararlanır.* Söz ve anlam sanatlarından yararlanılır.* Dilin ya da sözcüklerin farklı şekilde bağdaştırılmasıyla yeni anlatım olanakları yaratılır.* Dile sapmalar yaşatılır.* İnsana özgü bir yaratımdır ve amaçlıdır.* Dilin tüm olanaklarından yararlanılır.* İfade edilemez denileni ifade ediştir.* İnsanın var oluş koşullarıyla mutlaka ilişkilidir.* Öğretici bir üslup kullanmaz; ama bilgi de verir.* Diğer bilimlere kaynaklık eder.* Başkaldırıcıdır.* Öznesinden yaratıcı ayrı ve bağımsız bir varlıktır. Başka bir özne okur tarafından da yaratılır ve “estetik değer alanı “ MetinÖzet MetinlerÖğretici metinler bilgi ve haber vermek ikna etmek kanıları değiştirmek uyarmak düşündürmek yönlendirmek tanıtmak gibi amaçlarla yazılan metinler ele aldığı konuya göre çeşitli türlere ayrılır. Bu türlerin hepsinin konuyu ele alış biçimi ve üslubu farklılık metinler şu şekilde gruplandırılmaktadırTarihî metinler Tarih olaylarının ele alındığı anlatıldığı metinlerFelsefî konuları ve felsefenin varlık bilgi değer gibi konularını ele alan metinler Bilimsel araştırmaları açık ve kesin bir dille delillere dayanarak anlatan çevresinde gelişen metin türleriMakale deneme sohbet fıkra eleştiri röportaj gibi gazete çevresinde oluşan hayatı konu alan metin türleriHatıra anı gezi yazısı biyografi mektup günlük gibi kişisel hayatla ilgili olan metinlerin incelenmesinde hangi özellikler göz önünde bulundurulur?Öğretici metinlerin incelenmesinde aşağıdaki özellikler göz önünde bulundurulura Metin ve zihniyet Her metin yazıldığı dönemin sosyal ekonomik siyasî yapısını sanat anlayışını yansıtır. Dönemin bu özelliklerine zihniyet diyebiliriz. Metin yukarıda sayılan unsurların hiç birine indirgenemez çünkü metin bunların hepsinden yararlanılarak oluşturulan bir bütündür. Bir metinde metnin yazıldığı dönemin özellikleri metne sindirilmiş bir şekilde yer alır. Bu özellikler metinle bütünleşir. Bir metni incelerken metinden dönemin zihniyetine ait ipuçları tespit metinler; toplum kültür ve sanat hayatıyla ilgili düşüncelerin dile getirildiği okuyucunun bu konularda bilgilendirilmeye çalışıldığı metinlerdir. Bu nedenle bu metinler aynı zamanda yazıldığı dönemin bu konulara bakış açısını da yansıtan ele alınan konular kullanılan dilin özellikleri seçilen sözcükler tutum ve davranışlar da dönemin zihniyetini yansıtan planMetnin yapısı kendi içinde anlam bütünlüğü olan birimlerin bir düzene bağlı olarak birleşmesi sonucu oluşur. Bu birimler paragraflardır. Ayrıca paragraflarda kendi içinde anlam birliğine sahip cümle kümelerinden oluşur. Bu kümeler yeri zamanı mekânı kişiyi ve durumu ifade birlik ve bütünlüğü sağlamak için giriş gelişme ve sonuç bölümlerindeki cümlelerin dil ve fikir yönünden birbiriyle bağlantı kurmasını sağlayan bağlayıcı öğeler vardır. Köprü kelimeler diye de nitelendirebileceğimiz bu öğeler cümle başı edatları zamirler sözcük ve sözcük başı edatları Cümleleri birbirine bağlayan boşluklar arasında geçiş köprüleri kuran hatta oysa şöyle ki meğer nitekim bunun gibi bununla beraber... gibi cümle başı edatları yerli yerinde Bağlantıyı kuran zamirler bir önceki cümlede geçen bir ad veya kavramın bir sonraki cümlede yerini tutarak cümleler arasında birliğin sağlanmasına katkıda ve sözcük gruplarının tekrarı Bir önceki cümlede geçen sözcük ve sözcük grubu bir sonraki cümlede tekrarlanarak cümleler arasında bağlantı örnekte bağlayıcı öğeler italik olarak gösterilmiştir"İnsanın içini dökmeden edemediği dakikalar olur. Bir dost bu dakikalarda erişilmez bir değer kazanır. Ama her şey bir dosta söylenmez ki? Onun için hele bir insan bir yazarsa içinin gizli kıvrımlarını görmesini biliyorsa masanın başına geçip kalemi eline almadan edemez. İşte günlük dediğimiz yazarın kendi kendisi ile alçak sesle konuşmasından başka bir şey olmayan o günü gününe tutulmuş hatıralar bu iç dökme ihtiyacından doğmuştur. Böyle bir yazar kendisi için günlüğünü tutar. Bu bakımdan sessiz bir konuşma olan bu çeşit günlükleri bir edebiyat türü saymaya imkân yoktur."Suut Kemal YetkinÖğretici metinler giriş gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşan bir bütünlük eseri yapı bakımından incelerken metnin yazılış amacı amaca uygun anlatım biçimi hedeflenen okuyucu kitlesi yapıyı meydana getiren birimlerin bağlanışı ve sıralanışı gibi özellikler üzerinde ve yapı birbirini bütünleyen öğeler olarak ana düşüncenin oluşumunu Suut Kemal Yetkin'e ait olan paragrafta metni oluşturan birimler bir ana düşünceyi ortaya koymak için bir araya gelmişlerdir. Metnin ana düşüncesi son cümlede vurgulanmıştır "Sessiz bir konuşma olan bu çeşit günlükleri bir edebiyat türü saymaya imkân yoktur." DüşünceÖğretici metinlerin amacı bilgi vermek öğretmektir. Ama ne öğretilmek isteniyor? Metinde ele alınan bize verilmek istenen düşünce nedir? Yazı ne amaçla yazılmıştır? Yazıdan çıkaracağımız sonuç nedir? İşte bu soruların cevabı ana düşüncedir. Metnin tamamının iletmek istediği düşüncenin en kısa yoğun ifadesine ana düşünce metinlerin incelenmesinde metnin ana düşüncesini tespit etmek gerekir. Eğer biz bu düşünceye ulaşamamışsak metni yeterince anlamamışız düşünceyle metnin kaleme alındığı dönem arasında ilişki kurulabilir. Zira metnin kaleme alındığı dönemin sosyal ve siyasî yapısı tartışılan sanat anlayışları ana düşüncenin oluşmasında etkili metin türlerine göre ana düşüncenin oluşumu farklılık gösterir. Ana düşünce olarak;felsefî metinlerde soyut bir kavrambilimsel metinlerde teknik bir gelişmetarihî metinlerde ve makalede siyasî bir düşüncedeneme sohbet gezi anı gibi metinlerde sosyal yeni bir buluş ifade Dil ve AnlatımÖğretici metinlerde dil bir nesneyi bir kavramı bir olayı anlatmak açıklamak ve bildirmek ve okuyucuyu uyarmak harekete geçirmek üzere kullanılır. Metnin dili; ifade edilmek istenen düşünceye seçilen anlatım türüne ve hitap edilen okuyucuya kullanılan iletişim aracına göre değişir. Hitabetin diliyle sohbet türünün deneme türüyle makale türünün anlatımı aynı değildir. Aynı manzaraya farklı açılardan bakıldığında aynı şey görülmez. Bu farklılık bakış açısından kaynaklanır. Bir konuya farklı bakış açılarından yaklaşılabilir. Bilgi inanç düşünce farklılığı kültürel çevre psikolojik özellikler bakış açısını belirler. Bütün bunlaryazarın anlatımını konu farklı yazarlar tarafından ifade edilebilir. Ancak sonuçta hiçbir yazarın anlatımının birbirine benzemediği görülür. İşte bu farklılık üsluptan kaynaklanmaktadır. Üsluba yazarın anlatım tarzı diyebiliriz. Yazarın kurduğu cümleler kelime seçimi cümle yapısı kelimelere kazandırdığı anlam anlatımının açık tutarlı anlaşılır olup olmadığı o yazarın üslubunu ortaya Seyit Kemal Karaalioğlu bakın ne güzel tanımlıyor"Uslûp; sanatçının özel yapış yolu; yazarın duyuş düşünüş ayrılığı; cümlelerin uzunluğu kısalığı; kelimeleri seçişi yazısının ahengindeki ayrılıklardır. Üslûp için; ifade tarzı usul yol da denilebilir. Üslûp insanın özünden doğar. Edebî eserler ancak üslûplarının kuvvetiyle ölümsüzlüğe eserlerinde kompozisyonlarda insanın düşünüşlerine duygularına hayâllerine heyecanlarına verdiği biçim üslûp'tur. Güzel yazı yazmanın en önemli niteliği üslûpta kendini gösterir yazı yazmak sanatı; kusursuz yazmak hüneri istenilen üslûp eksersizle elde edilebilir. Tıpkı yüzmenin yüzerek öğrenildiği gibi."Metinlerin türleri ile kullanılan kelimeler arasında sıkı bir ilişki metinlerde çok sık bir şekilde terimlere yer türündeki metinlerde doğal dil kullanılır. Dil değişik yorumlara kapalıdır. Sözcükler genellikle ilk anlamlarında metinlerde dil kavram boyutuyla sözcükler günlük hayattaki anlamlarından soyutlanmış bir görev yüklenerek karşımıza sohbet anı gibi türlerde dil öznel bir şekilde kullanılır. Sözcüklere yeni anlamlar edilen kitle de öğretici metinlerin dilinin oluşumunda etkili dönemde düzey bakımından üslup yüksek orta ve alçak üslup olmak üzere üç gruba ayrılmıştırÖrnekYüksek üslup düzeyi son uykusuna dalmak Orta üslup düzeyi ölmekAlçak üslup düzeyi gebermeke Metin ve GelenekÖğretici metinler incelenirken metnin hangi geleneğe bağlı kalınarak yazıldığı sanatçının gelenekle ilişkisi tespit bilim gazete çevresinde gelişen ve kişisel hayatı konu alan metinler yapı tema dil ve anlatım gibi konularda tarihî akış içinde kendi geleneklerini oluşturur. Ancak her dönem bunlara yeni öğeler ve değerler katarak metin yapı tema dil ve anlatım bakımlarından aynı türde daha önce yazılmış metinlerden yararlanılarak edebiyatında nesir türü Tanzimat Dönemi edebiyatından sonra gelişmeye başlar. Daha öncesinde Türk edebiyatında Batılı anlamda bir nesir geleneği yoktur. Makale deneme gazete... türündeki yazılar Batı edebiyatı örnek alınarak kaleme alınmış ve günümüze kadar kendi geleneğini oluşturarak Öğretici Metinlerde AnlamÖğretici metinlerde söz ve söz öbekleri grupları daha çok ilk anlamlarıyla kullanılır. Bundan dolayı öğretici metinlerde anlam okuyucuya mekâna ve zamana göre değişmez. Yani okuyucu zaman ve mekân faktörleri öğretici metinlerin anlamını etkilemez. Bu bakımdan öğretici metinler edebî metinlerden farklılık bir edebî metin birden çok anlama ve yorumlamaya açık olan metindir. İyi bir öğretici metin ise yazarın anlatmak istediği anlamı yorumlamaya meydan vermeden ileten metinlerin amacı bilgi vermek aydınlatmak açıklamaktır. Örnek 1İnsanların çoğu kaybetmekten korktuğu için sevmekten korkuyor. Sevilmekten korkuyor kendisini sevilmeye lâyık görmediği için. Düşünmekten korkuyor sorumluluk getireceği için. Konuşmaktan korkuyor eleştirilmekten korktuğu için. Duygularını ifade etmekten korkuyor reddedilmekten korktuğu için. Yaşlanmaktan korkuyor gençliğin kıymetini bilmediği için. Unutulmaktan korkuyor dünyaya iyi bir şey vermediği için. Ve ölmekten korkuyor aslında yaşamayı bilmediği için..W..SHAKESPEAREYukarıdaki metinde insanların korkma nedenleri açıklanmıştır. Dolayısıyla bu metinin yazılış amacı açıklamaktır. Metinde kelimeler ilk anlamlarıyla kullanıldığı için her okuyucu bu metinden aynı anlamı 2Tabiat ile hayat insanoğlunun şekil vererek güzel ve faydalı eserler vücuda getirebileceği muazzam bir malzeme deposudur. Resim mi yapmak istiyorsunuz? Dünyada renkten ve boyadan çok ne var? Hakiki bir ressam konu bakımından da bir sıkıntı çekmez. Bütün tabiat ve hayat işlenecek konu ile doludur. Mühim olan herhangi bir konu etrafında bir renk kompozisyonu vücuda KAPLANMehmet Kaplan'a ait olan ikinci metin okuyucuyu aydınlatmak amacıyla sadelik gösterişsizlik bir düşünceyi herkesin anlayabileceği bir açıklıkla anlatma; süssüz ve kısa anlamı kuvvetli ve kesin sözdür. Hiçbir özentiye yer vermeyen cümle; gereksiz süslerden eskimiş anlamı iyi bilinmeyen kelimeleri kullanmaktan çekinme yalınlık için metin yalınlık hakkında bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. Yine bu metinde kelimeler öz anlamlarında kullanıldığı için her okuyucu metinden aynı anlamı Metin ve YazarEdebî metinlerde metnin yazarıyla metin arasında sıkı bir ilişki olduğunu belirtmiştik. Bu ilişki öğretici metinlerin bir kısmı için de geçerlidir. Deneme sohbet fıkra anı gezi gibi metinlerde yazarın hayatında yer etmiş olaylar beklentiler özlemlerin izleri de yansır. Fakat ansiklopedi makale tarih gibi bilimsel metinlerde yazarın kişiliği metne yansımaz. Çünkü bu metinler nesnel bir anlatımla kaleme alınır. amacıyla sezdirdiği anlamı metnin anlamının zaman içinde değişip değişmediğini metnin okuyucuda uyandırdığı duyguları öğretici metni inceledikten sonra metnin yapısı düşüncesi anlatımı yazılışLinkback Metinlerin Sınıflandırılması Sanatsal Metin, Öğretici Metin Metinler sanatsal ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sanatsal metinlerde okuyucunun tamamlaması gereken bir anlam dünyası bulunur. Bu yüzden duygu ve heyecan merkezlidir. Bu yüzden bu metinlerde gerçeklik kavramı dönüşüme uğramıştır. Öğretici metinlerde ise bilgi vermek amacı hakimdir. Öğretici metinleri en iyi ifade eden tür makaledir. Bunlarda sözcüklerin temel anlamı kullanılır. Yani mecazi dünya’ya yer verilmez. Bu yüzden okuyucular bu metinlerden aşağı yukarı aynı anlamı çıkarırlar. Yazılı Anlatım Türleri Yazılı Anlatım türleri temelde öğretici türler ve sanatsal türler olmak üzere ikiye ayrılır. Sanatsal Edebi Metinler Genel Özellikleri; ➡ Dil, bilgi iletme ve öğretme amacına yönelik değildir. ➡ Sözcükler, gündelik konuşmalarda olduğu, herkesin bildiği anlamları ile kullanılır. ➡ Sanatçı, sözcüklere yeni anlamlar yükler; mecazlı, istiareli anlamlar kullanılır. ➡ Yazınsal yapıtlar, bir gerçeğin ya da yaşantının belirli bir anlama göre dilde yeniden üretilmesi ile oluşur. ➡ Yorumlanmaya açıktır. ➡ Günlük dilin söz değerlerinin anlam sınırı genişletilir. ➡ Dil genellikle “sanatsal şiirsel işlev”de kullanılır. ➡ Kişi, olay, zaman, mekan ögeleri gerçek yaşamdan yola çıkılarak değerlendirilemez. ➡ Öğretmeyi değil, yaşatmayı amaçlar. ➡ Verilmek istenen ileti kanıtlanamaz, doğruluğu ya da yanlışlığı gösterilemez. ➡ Betimleme ve öyküleme anlatım biçimleri kullanılır. Örneğin; “Toros dağları’nın etekleri ta Akdeniz’den başlar. Kıyıları döven ak köpüklerden sonra doruklara doğru yavaş yavaş yükselir. Akdeniz’in üstünde daima, top top ak bulutlar salınır. Kıyılar dümdüz, cilalanmış gibi düz killi topraklardır. Killi toprak et gibidir. Bu kıyılar saatlerce içe kadar deniz kokar, tuz kokar. Tuz keskindir. Düz, killi, sürülmüş topraklardan sonra Çukurova’nın bükleri başlar. Örülmüşçesine sık çalılar, kamışlar, böğürtlenler, yaban asmaları, sazlarla kaplı, koyu yeşil, ucu bacağı belirsiz alanlardır bunlar. Yukarıdaki örnek Sanatsal Edebi Metin örneğidir. Betimleme ve öyküleme anlatım biçimi kullanarak yazılmıştır. Örneğin; Bardak boştu. Boş muydu? Evet boştu. “Öyleyse doldurmak gerek.” diye geçirdi içinden. Bardağın doldurulmasına karar verilmişti verilmesine de, neyle dolduracaktı ki? Evet, bütün sorun buydu. Olmak ya da olmamak gibi bir şeydi bu. Hem bardağı dolduracak sıvının rengine de karar verilecekti. Bu renge bağlı olarak, içeceği sıvının tadı, ısısı ve yoğunluğu da önemliydi. Asit ya da alkol barındırmalı mıydı bu sıvı ? Bardak hala boştu. Boş kalması iyiydi. Sorular ve sorunlar azalıyordu böylece. “Azalıyor muydu?” diye yazdı, bir soru imi koydu ve kalemi bırakrı. Yukarıdaki örnek Sanatsal Edebi Metin örneğidir. Sanatsal Metinlerde Şu Türler Dahildir; ⇒Coşku ve heyecanı dile getirenler şiir. ⇒Bir olay çevresinde oluşanlar Masal, destan, mesnevi, halk hikayesi, hikaye, roman bunlar anlatmaya dayalıdır; halk tiyatrosu, tiyatro bunlar göstermeye bağlı metinlerdir. Sanatsal Türlerin Genel Özellikleri; →Estetik zevk verme amacı vardır →Yararlılık niteliği ikinci plandadır →Öğretmeyi değil, sezdirmeyi amaçlar →Dil, sanatsal işlevde kullanılır →Çok anlamlı olup yoruma açıktır →Süslü, sanatlı bir anlatım kullanılır →Kurgusaldır, düş gücünden yaralanılır →Özgündür, tekrarlanmaz →Öznel bir bakış açısının ürünü’dür →Sanat yapıtı niteliği taşıdığından kalıcıdır Öğretici Metinler Genel Özellikleri; ➡ Dilin herkesçe kullanılan anlamı yani gerçek anlamı kullanılır. ➡ Metinlkerde anlatılanlar gerçek yaşamdaki nesneler, varlıklar, durumlar, olgularla ilgilidir. ➡ Amacı bir bilgiyi, bir düşünceyi doğrudan okuyucuya aktarmaktır. ➡ Nesnel bir anlatım benimsenir. Metinde ileri sürülen düşünce’nin doğruluğu ya da yanlışlığı tartışılır. ➡ Dil “göndergesel işlev”de kullanılır. Dil, duygusal ve çağrışımsal bir özellik taşımaz. ➡ Nasıl söylendiğinden çok ne söylendiğine önem verilir. ➡ Bilimsel nitelik taşıyanlarda “terim”ler ağır basar. ➡ Her metinde yazarın zihniyeti bakış açısı onu diğer yazarlardan ayırır. Olumlu, olumsuz, ağırbaşlı, alaycı, eleştirel, onaylamacı gibi bakış açısı kullanılabilir. Metnin zihniyeti ana düşünce’de yer alır. ➡ Mantık ölçüsü içinde gelişen ve açıklamaya dayanan anlatım biçimi ağır basar. ➡ Açıklama herhangi bir konuda bilgi vermek, bir şeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir, tartışma amaç düşünce ve konularda değişiklik yapmaktır, betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim çizme işidir ya da öyküleme olayı okuyucunun gözü önünde canlandırmak, anlatmak, istenileni bir olay içerisinde vermektir anlatım biçimleri kullanılabilir. ➡ Tanımlama bir kavrama ya da olayın belirgin özellikleriyle tanıtılmasına denir, örneklendirme söylenmek istenilenin okuyucunun kafasında canlandırılmasını sağlayan bir yöntem’dir, tanık gösterme anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının görüşlerinden, sözlerinden yaralanarak açıklanması yoludur, karşılaştırma iki varlık, iki kavram ya da iki şey arasındaki benzerliklerden yaralanma söz konusudur gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır. Örneğin; İnsanların çoğu kaybetmekten korktuğu için, sevmekten korkuyor. Sevilmekten korkuyor, kendisini sevilmeye layık görmediği için. Düşünmekten korkuyor, eleştirilmekten korktuğu için. Duygularını ifade etmekten korkuyor, reddedilmekten korktuğu için. Yaşlanmaktan korkuyor, gençliği’nin kıymetini bilmediği için. Unutulmaktan korkuyor, dünya’ya iyi bir şey veremediği için. Ve ölmekten korkuyor aslında yaşamayı bilmediği için. SHAKESPARE Yukarıda ki örnek öğretici metin örneğidir. Bu metinde insanların korkma nedenleri açıklanmıştır. Dolayısıyla bu metinin yazılış amacı açıklamaktır. Metinde kelimeler ilk anlamları ile kullanıldığı için her okuyucu bu metinden aynı anlamı çıkarmaktadır. MİZAH KUTUSU Yahya Kemal’in İstanbul’a hayranlığı herkesçe bilinir. Şiir ve yazılarının büyük çoğunluğu’nun konusu İstanbul’dur. Onun için İstanbul’dan ayrı olmak sevgiliden ayrı olmak gibi’dir. Yahya Kemal, şu veya bu nedenle Ankara da ikamet etmek zorunda kalınca, İstanbul burnun da tütermiş. Yahya Kemal’e sormuşlar -Üstat, Ankara’nın sevdiğiniz bir yanı yok mu? -“Var.” demiş. “Ankara’nın İstanbul’a dönüşünü severim.” Öğretici Metinlere Şu Türler Dahil Edilir; →Bilimsel metinler; Alanında uzman kişilerce kaleme alınan ve bilimsel bilgiyi iletmeyi sağlayan metinlerdir. ¤ Nesnel bir anlatım benimsenir ¤ Görüşler güvenilir kaynaklara dayandırılır ¤ Kaynaklar yazı’nın sonunda belirtilir ¤ Dil, göndergesel işlevde kullanılır ¤ Terimlere çokça yer verilir Türleri; Bilimsel Metinler “bilimsel makale, tarama, değerlendirme yazıları, konferans raporları, toplantı özetleri, bildiriler” olarak gruplandırılabilir. Bölümleri; Bilimsel metinler “başlık, özet, giriş, asıl metin, sonuç ve tartışma” bölümlerinden oluşur. Örneğin; Fosil yakıt kullanımı atmosfere önemli miktarlarda kükürtdioksit, karbondioksit, metan ve nitrik oksit gibi gazlar salar. Bunlardan kükürtdioksit asit yağmurlarına yol açar. Sera gazları denilen diğerleriyse, yeryüzüne çarpıp yansıdıktan sonra frekans dağılımı değişen Güneş ışınlarını soğurarak uzay boşluğuna geri kaçmalarını kısmen önler. En fazla salınan sera gazı karbondioksit. Karbon’un atom ağırlığı 12, CO2in molekül ağırlığı ise 44 olduğundan, yakılan her gram karbon atmosfere 3,667 gram karbondioksit salınması anlamına gelir. →Tarihi metinler; Toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketlerden doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyetleri, kendi iç sorunlarını neden-sonuç ilişkisi kurarak inceleyen bilim dalına tarih tarih incelemeleri sonucunda yazılan metinlere de tarihi metin denir. ¤ Belgelerden yararlanılır ¤ Açık, anlaşılı bir dil kullanılır ¤ Çok anlamlılığa kapalıdır ¤ Dilin göndergesel işlevi öne çıkar Örneğin; İlk Osmanlı anayasası olan Kanun-i Esasi, 12 bölüm ve 119 maddeden oluşur. Hazırlanan pek çok anayasa tasarısı arasından bu iş için görevlendirilen Cemiyet-i Mahsusanın hazırladığı teklif seçilir ve Midhat Paşa’nın başkanlığındaki hükümet tarafından son şekli verilir. Padişahın başkanlığındaki hükümet tarafından son şekli verilir. Padişahın onayından sonra 23 Aralık 1876 da anayasa ilan edilerek I. Meşrutiyet Dönemi başlar. →Felsefi metinler; Bilgi’nin kaynağı ve varlığın özü üzerinde duran, aklı kullanarak felsefi soruları ele alan metinler’dir. ¤ Sorgulayıcı, eleştirel bir tavra dayanır ¤ Dil, göndergesel işlevde kullanılır ¤ Sözcükler daha çok kavramsal yanlarıyla kullanılır. ¤ Soyutlanmalar’dan yararlanılır Örneğin; Varlık bir tek şeydir var olan ise o varlığın içindeki birçok şeydir. Bir tek varlık hakikat, realite ve o bir tek varlığı oluşturan, var olandır. Gerek görünüş gerek oluş, var olanda ortaya çıkar. Aristoteles, var olanı değişik yönlerden değil sadece var olan olarak incelemeyi teklif etmiştir. →Gazete çevresinde gelişen metinler; sohbet, deneme, fıkra, röportaj, eleştiri. Makale Bir gerçeği açıklamak, bir konuda görüş ve düşünceler öne sürmek veya bir tezi savunmak, desteklemek için yazılan yazılardır. Bir yazarın belli bir konudaki düşüncelerini belli kanıtlar, belgeler ve inandırıcı veriler kullanarak okuyucuya kabul ettirmeye çalıştığı yazı türü’dür. Makale’nin temel amacı öğretmektir. Türk edebiyatında bu türün ilk örneğini Şinasi vermiştir. Şinasi, makalesini aynı zamanda ilk özel özel gazetesi olan Tercüman-ı Ahval de “Tercman-ı Ahval Mukaddimesi” başlığı altında yayımlamıştır. Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami dönemin ilk makale yazarlarındandır. Bu türün diğer temsilcileri arasında Cenap Şahabettin, Hüseyin Cahit, Ziya Gökalp, Cemil Meriç, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Mehmet Kaplan’ı saymak mümkündür. ¤ Nesnel bir anlatım benimsenir ¤ Ciddi bir üslubu vardır ¤ Bilgilendirme, öğretme, açıklama amaçlıdır ¤ Anlatılanları kanıtlama zorunluluğu vardır Sohbet Söyleyişi Yazarın günlük olaylar arasından seçtiği bir konuyla ilgili kendine özgü görüş ve düşüncelerini fazla derinleştirmeden karşısındakilerle konuşuyormuş gibi anlattığı yazılardır. Edebiyatımıza Tanzimat’tan sonra girer. Ahmet Rasim ile Şevket Rado bu türdeki yazıları ile tanınır. ¤ Senli benli bir anlatım benimsenir ¤ Okurla konuşuyormuş gibi yazılır ¤ Konuşma dili kullanılır ¤ Konu yüzeysel şekilde işlenir ¤ Konuya okurun dikkatini çekmek amaçlanır ¤ Planı, makale ile aynıdır Örneğin; Bu sözleri dinlerken tabi aklınıza gelen suali soruyu tahmin etmiyor değilim. Peki ama nasıl iyimser olmalı? İnsan dünya’ya iyimser olarak gelmektedir. Küçük çocukların en tatlı hayaller içinde büyüdüklerini hatırlayacak olursanız bu sözün doğruluğuna inanırsınız sanıyorum. Sonradan kötümser olduğumuza göre dostlarımızı iyimser insanlardan seçelim. Neşe bulaşır, derler. Onların neşeleri bize bulaşır, hayatı hoş tarafından almaya alışacağımız için kötümserliğimiz’den eser kalmaz belki. Deneme Yazarın herhangi bir konuda kendi kendisi ile konuşuyormuş gibi yazdığı, kesin hükümlere varmadan samimi bir üslupla oluşturduğu yazılardır. Dünya edebiyatında denemenin büyük ustası Montaigne olarak bilinir. Ayrıca bu türü geliştiren yazılar arasında İngiliz yazar F. Bacon, C. Lamb ve Alaine yer alır. Türk edebiyatında ise dönemin ustaları arasında Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Sabahattin Eyüboğlu, Cemil Meriç ve Mehmet Kaplan yer alır. ¤ Planı makale ile aynıdır ¤ Her konuda yazılabilen serbest yazılardır ¤ Ciddi bir birikim gerektirir ¤ Yazar kendisiyle konuşuyormuş gibi üslup kullanır ¤ Öznel nitelikli, bireysel yazılardır ¤ Anlatılanları kanıtlama zorunluluğu yoktur ¤ İçten, samimi bir dil ve anlatım kullanır ¤ Dilin güzel kullanma amacı da vardır Örneğin; Ben, sanatı ve edebiyatı insan varlığının en kutsal yaratışlarından biri sayarım. Gerçek sanat eserlerinin de yanına geçecek değer de olduğuna inanan sanatçıların ellerinden çıkmış olanlar arasında bulunacağına inanıyorum. Zaten bana bu satırları yazdıran da bu inanış oldu. Tabi yarını, geleceği masal sayanlar, günü gününe yaşamakla yetinenler, diledikleri gibi düşünüp yazarlar. Fıkra Söyleyişi Bir yazarın günlük olaylara ya da ülke ve toplum sorunlarına ait herhangi bir konu üzerinde kişisel görüş ve düşüncelerini, akıcı bir dille anlatan yazılardır. Fıkra türü edebiyatımıza Tanzimat’tan sonra girer. Özellikle 1908’den sonra görülür. Ahmet Rasim, fıkra türündeki yazıları ile tanınır. Nasrettin Hoca fıkraları gibi mizahi fıkralar bu türden farklıdır. ¤ Toplumu ilgilendiren güncel konular işlenir ¤ Anlatılanları kanıtlama zorunluluğu yoktur ¤ Okuru konu hakkında düşündürmek amaçlanır ¤ Bir kamuoyu oluşturulmak istenir ¤ Serbest bir üslup benimsenir ¤ Planı, makale ile aynıdır Röportaj Soru-cevap üzerine kurulu bir türdür. Kişi ziyaret edilerek ona sorular sorulur ve alınan cevaplar olduğu gibi aktarılır. Röportajda belgelere ve fotoğraflara yer verilir. Günümüzde gazeteciliğin önemli bir kolu olan röportaj, siyasi ve edebi şahıslarla ilgili geniş sıra dışı bilgiler vermesi yönü ile önemlidir. Türk edebiyatında özellikle Ruşen Eşref Ünaydın’ın “Diyorlar ki” adlı eseri bu türün en güzel örnekleri arasında yer alır. Diğer röportaj yazarlarından Hikmet Feridun Es, Tahir Kutsi Makal ve Yaşar Kemal dikkat çekenlerdir. ¤ Konu; bilgi, belge, görsellerle desteklenir ¤ Özelden genele bir anlatım kullanılır ¤ Birinci kişinin ağzından yazılır ¤ Anlatımda diyaloglardan yararlanılır ¤ Genelde şimdiki zaman kipi kullanılır ¤ Planı, makale ile aynıdır Örneğin; “En korunmuş köy neresidir?” diye soruyorum. Ortak olarak aldığım yanıt “dağ köyleri” oluyor. “Demek ki” diyorum, “En tepedeki en geçmiş zaman nakşedilmiş.” Dağ köyleri daha bozulmamıştır, düzene indikçe kentleşme kendisini daha belirgin gösterir. “Peki, hangi köydür bu?” Neredeyse herkesin yanıtı “Zekeya”. Zekerya köyü, Ardunç’un 26 kilometre güneyinde, Erzurum sınırına yakın. Vardığımızda öğlen olmamıştı. Herkes mallar için kışlık biçmede. Zaten biz de geçmişe en yakın olanları arıyoruz. “Köyde kimse var mıdır?” ses zayıflayarak bize ulaşıyor “Gülbek Emmi var, şu cumbalı ev.” Eleştiri Bir kişi, düşünce veya sanat eserinin zayıf ve güçlü yönlerini ortaya koyarak onun gerçek değerini belirlemeyi amaçlayan yazı türüdür. Edebiyatımıza Tanzimat’tan sonra girer. İlk eleştirmen, Namık Kemal kabul edilir. Batılı anlamda bir yazı türü haline Servetifü’nun Dönemi’nde gelir. ¤ Kişi veya yapıtın gerçek değeri ortaya konur ¤ Olumlu ve olumsuz yönler birlikte ele alınır ¤ Okura ve yazara yol gösterme amacı vardır ¤ Planı, makale ile aynıdır Örneğin; Toplumlar yaratır miti, yaratırsa bir kişi değil. Bunun için Memidik’in Muhtar’ı öldürmek düşüncesi ile haşır neşir olarak yaşayışından bir kişinin bir cinayet mitini yaratışına varamıyor Yaşar Kemal. Buna karşılık Yaşar Kemal, bilerek bilmeyerek, Memidik’in kişiliğinde bir Hamlet, bir köyü Hamlet yaratıyor. Memidik’i bize özgü bir Hamlet yapıyor. →Kişisel hayata ilişkin metinler Hatıra, gezi, biyografi, günlük, mektup. Hatıra Anı Bir kişinin, başından geçenleri, yaşadıklarını veya tanığı olduğu olayları, üzerinden belli bir zaman geçtikyen sonra yazdığı yazı türüdür. Anı kitaplarına “hatırat” denir. Hatıra türünün ilk örneği Göktürk Yazıtları kabul edilir. Türk Edebiyatında Tanzimat’tan sonra Batılı anlamda hatıralar yazılır. Akif Paşa’nın Tabsıra adlı yapıtı, Batılı anlamdaki ilk hatıra örneğidir. ¤ Yaşananlar akılda kaldığıyla çok sonradan yazılır ¤ Yaşananlar birincil kişinin ağzından aktarılır. ¤ Öyküleyici ve betimleyici anlatım ağırlıktadır. ¤ Öznel olsa da belgesel nitelik taşır Örneğin; Memduh Şefket Esendal rahmetli de Hisar da dergi yazılar yazmıştır. Bir gün Maliye Bakanlığına telefon etmiş. Bir arkadaş “Bir Bey, Hisarlı diye birini arıyor. Acaba sen misin?” dedi. Ahizeyi aldım. Esendal’ın sesi “Hisarlı Bey, Hisarlı Bey! Sizin Çınar dergisinin son sayısı bana ulaşmadı, onu gönderir misiniz?” Hay hay efendim, göndeririz dedim. Biyografi Yaşam Öyküsü Herhangi bir alanda başarılı olmuş, tanınmış kişilerin hayatını, düşüncelerini ve eserlerini anlatan yazılardır. Eski edebiyatta “tercüme-i hâl” kavramıyla karşılanır. ¤ Kişi’nin hayatı başkası tarafından anlatılır ¤ Üçüncü kişi ağzından aktarılır ¤ Belgelerden yaralanılır ¤ Kronolojik zaman dizinsel sıra izlenir ¤ Kişi’nin hayatı, düşünceleri ve yapıtları anlatılır Örneğin; Tanzimat’tan sonra gelenler arasında “öz şiir” yolunun en güçlü şairi olan Yahya Kemal Beyatlı 2 Aralık 1884’de Üsküp’te doğmuştur. Rakofça kırlarına çok eskiden yerleşmiş akıncı beyleri’nin soyundan Yahya Kemal’in asıl adı Mehmet Agâh’tır. Babası Nişli İbrahim Bey annesi, divan şiirinin son üstadlarından Leskofçalı Galib Bey’in yeğeni Nakiye Hanım’dır. Günlük Günce Kişinin gördüklerini, yaşadıklarını, düşündüklerini tarih belirterek günü gününe yazdığı yazılardır. Eski edebiyattaki karşılığı “ruzname”dir. Batılı anlamdaki ilk günlükler Tanzimat’tan sonra yazılır. Direktör Ali Bey’in Hindistan gezisini anlattığı Seyahat Jurnali adlı yapıtı bu türün ilk örneğidir. ¤ Yaşananlar günü gününe aktarılır ¤ Her yazının tarihi belirtilir ¤ Birinci kişinin ağzından aktarılır ¤ İçten bir anlatım benimsenir ¤ Yazarın iç dünyasını yansıtır Örneğin; Cumartesi, 6 Mart 1920 Öğle üzeri fakülteye gittim. Doğru Ömer’in Seyfettin odasına girdim. Bitap güçsüz yatıyordu. Elini elime aldım. Ter içindeydi. Burnumun delikleri kararmış gibiydi. Nefesi de intizamsızdı düzensizdi. Hizmetçi kadınlara sordum. Gece çok sayıklamış, “Burası hastane değil, tımarhane… Ben Canip’e gideceğim!”demiş. Dalgındı, “Ömer! Ömer!” diye seslendim. Gayet fersiz ışıksız gözlerle bana baktı “Tanıdın mı?” dedim. Kendine mahsus özgü çabuk ifadeyle kafasını sallayarak “Canip!” dedi, yine daldı. Mektup İnsanlar arasında haberleşmeyi sağlayan mektup, edebi değer taşıdığında edebi türlerden sayılır. Birbirinden uzaktaki kişilerin haberleşmek amacıyla kullandıkları yazı türüdür. Yoksa iş mektubunun ya da belli kurumlardan şahıslara gönderilen mektupların edebiyat sahasındaki mektuplardan sayılması gerektiğini bilmeliyiz. Latin edebiyatında ilk örnekleri görülen mektup türünün asıl geliştiği dönem 18-19. yüzyıl’dır. Balzac “Vadideki Zambak”ı, Goethe “Genç Werther’in Acıları”nı ve Rousseau bazı eserlerini mektup türünde yazmıştır. Türk edebiyatında Fuzuli’nin Şikayetname adlı mektubu bu türün bilinen ilk örneklerindendir. Örneğin; Kardeşim, Günler geçiyor. Hayattan memnunum, zaten ondan hiç bir vakit şikayetçi olmadım. Hayattan korkmuyorum ki şikayetçi olayım ve ondan ümidimi kendim için ve kendimden önce insanlarım, sevgilerim için her zaman kesmiş değilim ki şikayet edeyim. Gözlerinden öperim kardeşim. Sıhhatli, ümitli ve iyimser olmanızı dilerim. NAZIM HİKMET Öğretici Türlerin Genel Özellikleri; • Bilgi vermeye ve açıklamaya dayalıdır • Yazar, anlatacaklarını doğrudan aktarır • Bilgi, belge, gözlem ve gerçeklerden beslenir • Kurgu, hayal, olağanüstülük içermez • Açıklama, tanımlama, tartışma, karşılaştırma, örneklendirme gibi teknikler kullanılır • Nesne bir anlatım benimsenir • Dil, ağırlıklı olarak göndergesel işlevde kullanılır • Bir konusu, ana düşüncesi ve yardımcı düşünceleri vardır • Açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılır • Mesaj, doğrudan yazar tarafından verilir • Çok anlamlı değildir, yoruma kapalıdır • Sanat yapma amacı taşımaz Metinler Aşağıdaki Ölçütlere Göre Sınıflandırılır; » Gerçeklikle ilişkileri » Kullanılan anlatım tekniği » Kullanılan anlatım türü » Dilin kullanımı ve işlevi » Metin içeriği » Biçimsel özellikler » Yazılış amacı

edebi sanatları açıklama örnek metinlerde inceleme